Strona główna Redakcja Współpraca Źródła historyczne Konkursy

DOŁĄCZ DO NAS!

i odkryj historię w najnowszym wydaniu

Dołącz do społeczności histurion.pl, zakładając nowe konto lub logując się poprzez portal facebook.

  • Poznaj innych miłośników historii
  • Odkrywaj historię i poznawaj dzieje postaci historycznych
  • Poznawaj historię z pierwszej ręki ściągając źródła historyczne z naszej bazy
  • Przejrzyj spersonalizowane dane historyczne, np. które postaci historyczne obchodzą z Tobą urodziny

Rejestracja




Załóż nowe konto



LUB

Załóż nowe konto z



Jesteś już użytkownikiem?    Zaloguj się

Zaloguj się w serwisie histurion.pl

Możesz zalogować się w naszym serwisie podając swój adres e-mail oraz hasło podane podczas rejestracji. Możesz również zalogować się poprzez portal facebook.


Nie mam jeszcze konta



Zaloguj się z

Załóż nowe konto w serwisie histurion.pl



Mity greckie w literaturze i sztuce

2007-11-19 | Autor: Aneta Kmita



Danaidy napełniające nieustannie dziurawą beczkę


W swojej pracy chciałabym przybliżyć znaczenie i rolę jakie pełnią mity greckie w twórczym dorobku ludzkości. Zagadnienie relacji między mitami greckimi a literaturą i sztuką jest bardzo rozległe.
Na początek zacznę od odpowiedzi na podstawowe pytanie: czym jest mit?
Mit - jest to opowieść sakralna stanowiąca fundament wierzeń w religiach naturalnych; w alegorycznej lub symbolicznej formie przedstawia początki świata bogów (teogonia), powstanie kosmosu (kosmologia), pojawienie się pierwszych ludzi, kultury i instytucji społecznych; wyjaśnia naturę oraz sens życia i śmierci, dobra i zła, a także ostateczne przeznaczenie człowieka i świata (eschatologia); pierwotnie przekaz ustny, w formie zapisanej stał się podstawą twórczości literackiej. Mit nie jest tylko opowiadaniem – jest zbiorem informacji. Za pomocą symboli i odniesień do realnego życia mity przekazują w przystępny sposób prawdy życiowe bądź wyjaśniają zjawiska przyrody, których ówczesny człowiek nie był w stanie zrozumieć.
Mity spełniały następujące funkcje:

- poznawczą (wyjaśnienie niezrozumiałych zjawisk, głównie przyrodniczych, np. wulkany,
trzęsienia ziemi, pioruny);
- światopoglądową (wyznaczały system wierzeń i normowały życie społeczności greckiej),
- sakralną (utrwalały wzorce obrzędowe i schematy zachowań rytualnych, np. składanie
ofiar).

Drugim podstwowym zagadnieniem, które chcę przedstawić jest charakterystyka mitologii greckiej. Pod pojęciem mitologii greckiej rozumiemy zbiór przekazywanych przez starożytną tradycję grecką opowieści o bogach i herosach. Z mitologii czerpano wiedzę na temat świata i rozwijano na tej podstawie normy etyczne. Nie sposób mówić o mitach greckich nie przedstawiając choćby pokrótce ich genezy. Według Greków na początku świata był bezkształtny Chaos, pusta przestrzeń nie mająca granic. Z Chaosu wyłaniają się Ereb (Mrok), Nyks (Noc) i Gaja – Matka-Ziemia.Gaja samoistnie daje życie Uranosowi czyli Niebu, Pontosowi (Morze), Tartarowi (krainie ciemności) oraz górom. Ze związku Gaji z Uranosem przychodzi na świat trzech sturękich olbrzymów zwanych Hektanochajres (Kottos, Briareus i Gyges), trzech cyklopów (Brontes, Steropes i Arges) oraz sześciu Tytanów (Okeanos, Hyperion, Kojos, Krejos, Japetos i Kronos) i sześć Tytanid (Tea, Rea, Temis , Mnemosyne, Fojbe i Tetys). Uranos bojąc się buntu ze strony synów, strącił cyklopów i sturękich do Tartaru. Rozgniewana Gaja wezwała pozostałe dzieci do buntu przeciw wyrodnemu ojcu. Odważył się na to najmłodszy z nich – Kronos. W nocy zakradł się do siedziby Uranosa i sierpem odciął mu genitalia, które spadły do morza tworząc pianę, z której wyłoniła się Afrodyta. Swojego ojca zaś strącił do Tartaru, gdzie po jakimś czasie zamknął cyklopów i sturękich, których wcześniej był uwolnił. Za żonę pojął swoją siostrę Reę. Miał z nią szóstkę dzieci, które połykał zaraz po urodzeniu w obawie o władzę. Cierpiąca z powodu straty potomstwa Rea zbuntowała się przeciwko tyranowi. Ukryła na Krecie swojego szóstego syna, Zeusa, a Kronosowi podała kamień zamiast niemowlęcia, który okrutny tytan natychmiast pożarł. Gdy Zeus dorósł, uwonił rodzeństwo i wypowiedział ojcu wojnę, którą zwyciężył. Kronosa i część Tytanów, którzy nie opowiedzieli się po jego stronie Zeus zepchnął w czeluść krainy ciemności. Nowe pokolenie bogów podzieliło między siebie panowanie nad światem. Najwyższą władzę na niebie i ziemi Zeus zachował dla siebie, swojemu bratu Posejdonowi oddając zwierzchnictwo nad morzami, a Hadesowi – królestwo umarłych. Swoją siostrę Herę wziął sobie za małżonkę. Hera staje się panią nieba i władczynią Olimpu – siedziby bogów. Jest ona opiekunką małżeństw. Demeter została boginią pól i urodzaju, a Hestia opiekunką ogniska domowego.

Sugestywność i imponujące bogactwo mitologii greckiej ma swoje źródło w wyobrażeniach na temat boskości i wszechświata, zaczerpniętych przede wszystkim ze stosunków międzyludzkich. Grecy przypisywali bogom cały szereg cech ludzkich, cnót i słabostek, które uosabiali, a boska osobowość jest odbiciem ludzkiej natury. Np. Zeus ma liczne romanse zarówno z boginiami, jak i z kobietami śmiertelnymi, Atena zazdrosna o talent młodej Arachne, z którą staje do zawodów tkackich, doprowadza do jej śmierci. Potem, żałując swego czynu przemienia dziewczynę w pająka. Chociaż bogowie są nieśmiertelni, wcale nie są wszechmocni, gdyż podlegają wyrokom przeznaczenia.

Po wyjaśnieniu istoty mitu i scharakteryzowaniu mitologii greckiej pragnę przybliżyć następującą kwestię: Czemu mity greckie mają taki przemożny wpływ na świadomość ludzką, a co za tym idzie na dzieła stworzone przez artystów różnych epok? Mity greckie towarzyszą literaturze i sztuce europejskiej od samych narodzin aż do czasów najnowszych. Niewyczerpany wręcz asortyment niezwykłych postaci: bogów, bogiń, herosów oraz przeróżnych potworów spowodował, że mitologia wywarła ogromny wływ na wyobraźnię artystyczną, i nie tylko w literaturze i jej gatunkach, ale także wyniosła na najwyższe szczyty sztuki plastyczne.

Mitologia powstała w antyku – w epoce, która jest pierwszym okresem literackim ludzkości. W starożytności mitologia pełniła przede wszystkim funkcję zbioru opowieści religijnych i moralizatorskich. Najstarszymi źródłami wiedzy o mitologii greckiej są dzieła Homera i Hezjoda. Mity greckie opisują też wydarzenia historyczne – przebieg wojen (np. mit o wojnie trojańskiej czy o Tebach), dzieje rodów greckich, poszczególnych ziem i całego państwa. Spełniają więc niejako rolę swoistego zapisu historycznego. Poza tym w opowieściach tych zostały uwiecznione nigdy nie spełnione pragnienia ludzkie. Dlatego mity mają wartość ponadczasową.

Zainteresowanie mitem antycznym powraca na wielką skalę dopiero w okresie renesansu (wiek XV i XVI) – wraz z rozwojem wiedzy o literaturze i sztuce starożytnej. Mity, interpretowane jako alegorie moralne lub jako wyraz ludzkich emocji i dążeń, stanowiły niewyczerpane źródło tematów dla pisarzy i artystow renesansowych. Kościół katolicki tej epoki był stosunkowo tolerancyjny wobec mitów, ponieważ zdaniem ideologów chrześcijańskich były one pewnego rodzaju odzwierciedleniem wzorców chrześcijańskich.

Kolejna epoka ważna dla mitologii – romantyzm – opiera się głównie na symbolice starożytnych wierzeń. Uniwersalne przesłania, jakie niosły z sobą mity, znajdowały szerokie uznanie w twórczości romantyków. Pisarze doby romantyzmu, chętnie podejmowali mityczne wątki, których symbolika przemawiała do wrażliwych dusz artystów. Romantycy uważali mit za symboliczne opowiadanie o prawdach najgłębszych, poznawanych intuicyjnie. Co więcej, zamierzchła przeszłość przestała być jedynym źródłem mitów, ponieważ romantycy odnaleźli je także w historii i we współczesnych wydarzeniach. W swoich dziełach ujmowali więc historię w formę mitycznych opowieści.

A obecnie? Możnaby sądzić, że symboliczne przesłanie mitów, w czasach postępu techniki, dużo większej znajomości świata straci na wartości. A jednak nie. Ukryte w mitach prawdy i motywy, są aktualne do dziś. Czas mitów zatem się nie skończył. Powstają one na naszych oczach i nadal przemieniają symbolicznie obraz świata. Wielu znanych autorów chętnie podejmuje, zagadkową i zagmatwaną mityczną tematykę. Poza literaturą i sztuką mity mają też inne wykorzystanie. Wraz z rozwojem kina i telewizji, ludzie zapragnęli ujrzeć historię na własne oczy. Dlatego też wiele mitycznych opowieści zostało przeniesionych na srebrny ekran. Ale to nie koniec. Do postaci z mitologii odwołują się autorzy bardzo popularnych powieści fantasy i science fiction. Dziękli nim mity w jakiś sposób zawsze są obecne w ludzkiej świadomości.
Po dokonaniu ogólnej charakterystyki chcę przedstawić znaczenie poszczególnych mitów i dzieł opartych na mitologii.

Najpierw zacznę od mitu o Prometeuszu, który jest jednym z tych najważniejszych, antycznych opowieści. Jak wiadomo Prometeusz – stwórca i przyjaciel ludzkości, ofiarowując człowiekowi ogień wbrew woli Zeusa, naraził się na jego gniew i straszne męki. Tytan został bowiem przykuty do skał Kaukazu, a orzeł wyszarpywał mu wątrobę, która stale odrastała. Mit o Prometeuszu od początku dziejów fascynował artystów, filozofów i pisarzy. Prometeusz jawi się jako symbol buntu człowieka przeciw bogom, rozumiany jest jako założyciel kultury i cywilizacji. W postaci Prometeusza ogniskuje się wiara w ludzką godność, w niezależność człowieka. Zarazem jednak postawa Tytana ukazuje, że droga do postępu ludzkości łączy się z cierpieniem, bólem, poświęceniem i wyrzeczeniem. Mit o Prometeuszu zaowocował stworzeniem prometeizmu – postawy etycznej charakteryzującej się zdolnością do poświęcenia dla dobra ludzkości, związanego z buntem przeciwko potęgom wyższym oraz gotowością do cierpienia dla idei.

Prometeusz z ognistą głownią



Strona : [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ]


Podziel się!
        
Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

23 celnych komentarzyDodaj komentarz
Użytkownik


Dodano: 2007-11-19
Wiele ciekawych uwag i wtrąceń. Bardzo mi sie podoba. Obszerna i wyczerpująca praca.
Użytkownik


Dodano: 2007-11-24
praca świetna:)

szykuje sie jakis artykuł o jakies wojnie albo armii?
Redaktor


Dodano: 2007-11-24
Co do "militarnych" artykułów to szykują się dwa mojego autorstwa - o bitwach pod Bibrakte i Rafią. :)



Strona nie została odnaleziona!


Niestety szukana przez Ciebie strona nie została odnaleziona, czyli wystąpił znienawidzony przez wszystkich błąd 404. Istnieją dwa wytłumaczenia; możliwe, iż szukana strona została usunięta lub przesunięta, albo po prostu źle wpisałeś/aś adres URL. Ale niestety istnieje też ryzyko, iż to my coś 'sknociliśmy' (oby nie!) w kodzie strony i zakradł się tzw. "bug", czyli po polsku robal. Koniecznie daj nam o tym znać; skopiuj link z paska przeglądarki i wyślij go na adres: naczelny[malpa]histurion.pl    Wspólnie oczyśćmy histuriona ze wszelkich błędów/robaków!

Nasz facebook

Ciekawostka

Postać historyczna

Losowe zdjęcie

histurion.pl
Najnowocześniejszy polski portal historyczny

Matura 2022

Historia

Inne

Copyright © 2006-2022 by histurion.pl. Korzystając z portalu akceptujesz wykorzystanie przez nas plików cookies.