Strona główna Redakcja Współpraca Źródła historyczne Konkursy

DOŁĄCZ DO NAS!

i odkryj historię w najnowszym wydaniu

Dołącz do społeczności histurion.pl, zakładając nowe konto lub logując się poprzez portal facebook.

  • Poznaj innych miłośników historii
  • Odkrywaj historię i poznawaj dzieje postaci historycznych
  • Poznawaj historię z pierwszej ręki ściągając źródła historyczne z naszej bazy
  • Przejrzyj spersonalizowane dane historyczne, np. które postaci historyczne obchodzą z Tobą urodziny

Rejestracja




Załóż nowe konto



LUB

Załóż nowe konto z



Jesteś już użytkownikiem?    Zaloguj się

Zaloguj się w serwisie histurion.pl

Możesz zalogować się w naszym serwisie podając swój adres e-mail oraz hasło podane podczas rejestracji. Możesz również zalogować się poprzez portal facebook.


Nie mam jeszcze konta



Zaloguj się z

Załóż nowe konto w serwisie histurion.pl



Zarys historyczny

2006-04-13 | Autor: Szymon Modzelewski



Imperium Rzymskie, rozwijające się od III w. p.n.e. do V w. n.e. było jednym z niewielu w dziejach starożytnych, które objęło swym panowaniem tak ogromny obszar. Jest też czasem z tego powodu nazywane państwem światowym. Rzymianie władali w I i II w. n.e. ogromnymi obszarami położonymi wokół Morza Śródziemnego. To olbrzymie państwo da się porównać tylko z państwem chińskim za czasów dynastii Han (202 p.n.e.- 220 n.e.) i wcześniejszym państwem cesarza Szy-Huang-Ti. Archeolodzy i historycy prowadzący badania nad Cesarstwem Rzymskim doszli do wielu ciekawych wniosków na temat jego rozwoju, organizacji, gospodarki, zagadnień społecznych i aspektów życia codziennego w tym wielkim państwie starożytności. Z wyników ich prac wyłania się intrygujący obraz cywilizacji, który chcę tu przedstawić. Ważne jest również rozważenie roli Rzymu w kontekście istniejących w dobie jego największego rozwoju kultur i cywilizacji na całym globie.

Krótkie wprowadzenie - rozwój Imperium Romanum


Ekspansja Etrusków w VIII-VI w. p.n.e.

Rzym, będący na początku swych dziejów małą osadą rolniczą Latynów, położoną w dolinie Tybru. W toku historycznego rozwoju mieszkańcy Rzymu przeszli od ustroju monarchii do republiki arystokratycznej (509 p.n.e.). Już w okresie monarchii Rzymianie uzyskali dominującą pozycję w Związku Latyńskim. Rzymianie po zrzuceni władzy królów pokonali Etrusków pod Aricją w 504 r. p.n.e. W 496 p.n.e. zwyciężyli siły Związku Latyńskiego i zdobyli dominację w tej organizacji. Ważnym wydarzeniem we wczesnej historii Rzymu był najazd plemion celtyckich na Italię w 386 r. p.n.e. Rzym został zdobyty przez celtyckiego wodza Brennusa, a Rzymianie musieli zapłacić najeźdźcom haracz. Wydarzenie to przyczyniło się jednak do wewnętrznej konsolidacji Rzymu. W 338 r. p.n.e. Rzymianie pokonali powtórnie Latynów i włączyli ich ziemie do swego państwa. W czasie trzech ciężkich wojen samnickich (343 p.n.e.- 291 p.n.e.) rzymskie wojska pokonały Samnitów oraz ich sprzymierzeńców: Etrusków, Umbrów, Sabinów i Celtów włączając ich ziemie w skład swego władztwa. Stopniowo kolonie greckie na wybrzeżach południowej Italii dostały się pod panowanie Rzymu. W 272 r. p.n.e. podbito Tarent, a w 26 p. n.e. etruskie miasto Volsinii, co zakończyło podbój Italii przez Rzym.

W toku zmagań z państwem kartagińskim w czasie I (264-246 p.n.e.) i II (218- 201 p.n.e.) wojny punickiej Republika Rzymska stała się pierwszym mocarstwem w basenie Morza Śródziemnego. W skład Rzymu weszły jako prowincje: Sycylia, Sardynia, Korsyka, Baleary, większość Półwyspu Iberyjskiego. Po III wojnie punickiej (149- 146 p.n.e.) Rzymianie zajęli dawne terytorium Kartaginy w Afryce. W II w. p.n.e. Rzymianie podbili Galię Przedalpejską, Macedonię, Grecję (zamienione na jedną prowincję), zachodnią Azję Mniejszą (prowincja Azja), wybrzeże Iliryjskie, Galię Narbońską i Cylicję (południowo- wschodnie wybrzeże Azji Mniejszej). Przemiany wewnętrzne w Rzymie doprowadziły do upadku ustroju republikańskiego i ustanowienia pryncypatu w 27 roku p.n.e. Do tego czasu ambitni rzymscy wodzowie (Pompejusz, Sulla, Cezar, Oktawian) zdołali pobić wiele terytoriów i zamienić je na prowincję. Do 14 r. n.e. Rzym zajął w ten sposób: Numidię, Cyrenajkę, Pont, Galację, Ilirię, Mezję, Panonię, Alpy, Galię Celtycką, resztę Półwyspu Iberyjskiego, Egipt, Syrię i Palestynę, Cypr i Kretę.

W okresie Cesarstwa legiony dodały nieco nowych prowincji, a państwo zostało zunifikowane. Do 117 roku n.e. zdołano podbić: Brytanię, obszar Agri Decumates (między górnym Renem i Dunajem), Mauretanię, Trację, Dację, Licję i Pamfilię, Kapadocję, Arabię i część północnej Mezopotamii. W tych granicach Imperium utrzymało się do swego upadku w V w. n.e.

Organizacja Imperium- państwo, administracja, władza, biurokracja, system dróg

"Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu"; zdjęcie jednej z rzymskich dróg

Aby sprawnie zarządzać podbitymi terenami Rzymianie wprowadzili w całym Imperium scentralizowany system biurokratycznej administracji. Miał on za zadanie sprawne ściąganie należności podatkowych, organizowanie robót i inwestycji, zarządzanie gospodarką i kontrolowanie społeczeństwa Imperium. Pragmatyczni rzymianie doprowadzili ów system do doskonałości. Obszar państwa podzielony był na okręgi administracyjne- prowincje (provincia), których mieszkańcy zobowiązani byli płacić corocznie podatek państwu rzymskiemu. Spadał też na nich w dużej mierze obowiązek utrzymywania garnizonów i stacjonujących na terenie danej prowincji wojsk. Prowincją zarządzał namiestnik zwany prokuratorem. Prokurator nadzorował wszelkie prace i inwestycje w swej prowincji, koordynował zbieranie podatków, pełnił funkcje sądownicze, interesował się gospodarka i finansami terenu, którym przyszło mu zarządzać i dbał o porządek. Namiestnik zajmował pałac w stolicy prowincji, siedzibę i widomy symbol rzymskiej władzy nad danym obszarem. Miał do dyspozycji kancelarię, sekretarzy i rzeszę urzędników. Na całym obszarze Imperium znakami panowania Rzymu były budowane przez prokuratorów na zlecenie Cesarzy budowle: akwedukty, świątynie, amfiteatry, teatry, łuki triumfalne, kolumnady, bazyliki, fora, łaźnie.

Oto lista prowincji rzymskich wraz ze stolicami w okresie rozkwitu Imperium (I-II w. n.e.):

1. Brytania- Londinium
2. Germania Superior- Colonia Claudia Ara 3. Agrippensis
4. Germania Inferior- Mogontiacum
5. Galia Belgica- Durocortorum
6. Galia Aquitania- Burdigala
7. Galia Lugdunensis- Lugdunum
8. Galia Narbonensis- Narbo
9. Hispania Tarraconensis- Tarraco
10. Hispania Baetica- Corduba
11. Lusitania- Emerita Augusta
12. Korsyka- Aleria
13. Sardynia- Karalis
14. Sycylia- Syrakuzy
15. Alpes Martimae, Alpes Graiae et Poeniae
16. Alpes Cottiae- Cemenelum
17. Recja- Augusta Vindelicum
18. Norikum- Virunum
19. Panonia Superior- Carnuntum
20. Panonia Inferior- Aquincum
21. Dalmacja-Salona
22. Mezja Superior, Inferior- Viminacium
23. Dacja- Sarmizegetusa
24. Mauretania Tingitana- Tingis
25. Mauretania Caesarensis- Cezarea (Iol)
26. Numidia- Thamugadi
27. Afryka Proconsularis- Kartagina
28. Tracja- Perynt
29. Macedonia- Tesalonika
30. Achaja i Epir- Korynt
31. Kreta- Gortyna
32. Cypr- Pafos
33. Azja- Efez Bitynia i Pont- Nikomedia
34. Galacja- Ancyra
35. Licja i Pamfilia- Myra
36. Kapadocja- Cezarea
37. Cylicja- Tars
38. Syria- Antiochia
39. Egipt- Aleksandria ad Egyptum
40. Arabia Petrea- Nova Traiana Bostra
41. Palestyna- Cezarea
42. Mezopotamia- Dura Europos, Nisibis

Wszystkie te prowincje były częścią dobrze zorganizowanego organizmu państwowego. Ten sprawnie działający system zapewniał porządek i egzekwowanie prawa na całym obszarze Imperium. Przyczyniał się też do rozwoju cywilizacyjne i wzrostu dobrobytu społeczeństwa oraz do znacznego ujednolicenia kultury na wielu obszarach.

Miasta w Imperium Romanum posiadały dość rozwinięty samorząd. We wschodniej części Imperium zamieszkanej w dużej części przez Greków Rzymianie pozostawili tradycyjne helleńskie instytucje: areopag- jako radę miejską i archontów jako urzędników. Na zachodzie miasta wzorowały się na Rzymie, posiadały na wzór rzymskiego senatu kolegia dekurionów, czyli rady miast. Każde miasto w Imperium było zarządzane przez prefekta, będącego urzędnikiem władzy centralnej i podlegającego namiestnikowi. O porządek dbały kohorty miejskie. Ta autonomia, choć przyczyniała się do rozwoju społeczeństwa, nie rozbijała spoistości Imperium. Zarówno w czasach republiki, jak i później Rzymianie zakładali kolonie na terenach prowincjonalnych. Osiedlali się tam obywatele rzymscy, najczęściej zdemobilizowani weterani legionów. Kolonie te były czynnikiem umacniania władzy Rzymu na podbitych terenach i romanizacji. Można z nich było bowiem kontrolować okoliczne obszary, ich mieszkańcy byli lojalni i szerzyli wokół rzymską kulturę, a w razie potrzeby można było z nich utworzyć oddziały wojskowe. Najważniejsze z owych kolonii to: Nowa Kartagina w Hiszpanii, Lugdunum w Galii, Tingis w Mauretanii, Alba Iulia w Dacji, Korynt w Achai, Apamea w Azji, Berytos w Syrii, Leptis Magna w Afryce.

Oznaką silnej i sprawnej administracji była oplatająca całe Imperium sieć dróg brukowanych, ułatwiająca zarządzanie Cesarstwem. Nawet gdyby nie zachowały się żadne źródła pisane z czasów Cesarstwa, to sieć dróg odkryta przez archeologów wskazywałaby na istnienie silnej administracji w obszarze basenu Morza Śródziemnego w I-V w. n.e. Posiadanie tego systemu było dla państwa bardzo istotne. Drogi łączyły centrum- Rzym ze stolicami prowincji i pomniejszymi miastami. Umożliwiały szybkie przemieszczanie wojsk w obrębie Imperium i usprawniały handel. Namiestników i kancelarię Cesarską łączył system kurierów konnych wożących listy z prowincji do Rzymu. Przy głównych trasach znajdowały się zajazdy, gospody i miejsca postoju, gdzie można było zmienić konie. Oprócz tych służb i urzędników cesarz miał do dyspozycji szpiegów i donosicieli tworzących coś w rodzaju tajnej policji- frumentarii.

Budowle publiczne w miastach, z których korzystali mieszkańcy korzystali, garnizony pilnujące porządku, kolonie zakładane przez obywateli rzymskich we wszystkich zakątkach państwa, sprawna administracja, drogi i system komunikacyjny- wszystkie te aspekty panowania Rzymian przyczyniały się do konsolidacji Imperium. Najwyższą władzą w Imperium był Cesarz, oficjalnie nazywany princepsem- pierwszym obywatelem. Był naczelnym dowódcą armii (imperatorem- tytuł jaki wojska nadawały swemu zwycięskiemu wodzowi), cenzorem (sporządzał listy senatorów), trybunem ludowym, miał pieczę nad dostawami zboża do Rzymu (anonnae), miał władzę wydawania dekretów, dożywotnią władzę nad prowincjami i legionami (imperium prokonsularne), wyznaczał ludzi na wszystkie urzędy w państwie, często objeżdżał prowincje, by samemu przekonać się o stanie ich rozwoju. W rządzeniu ogromnym państwem pomagały mu urzędy cesarskie: kancelaria, prefekci, legaci, skarb państwowy, wyzwoleńcy będący urzędnikami, urzędy dworu cesarskiego. Senat, będący w czasach republiki najwyższą władzą, otoczoną czcią i powagą (postetas), był teraz tylko organem doradczym i stawał się z wolna radą miasta Rzymu. Widomym znakiem władzy cesarza były pałace cesarskie w rejonie wzgórza Palatyn w Rzymie. Szczątki tego kompleksu zostały odkryte przez archeologów w Rzymie. W swych pałacach cesarze żyli w niebywałym zbytku i przepychu, otoczeni urzędnikami dworskimi, służbą, niewolnikami i wyzwoleńcami. Wydaje się, że najważniejszymi aspektami władzy Cezara były: kontrola nad wojskiem i ceremonialno- religijna rola cesarza, który pełnił funkcję najwyższego kapłana Rzymu (pontifex maximus), sprawując nadzór nad kultem religijnym. Widomym znakiem wojskowej władzy i roli cesarza była przydzielona mu dla ochrony gwardia pretoriańska licząca 10 kohort (ok.. 5 tys. ludzi), wywodząca się z oddziałów ochronnych wodzów rzymskich- extraordinarii. Stacjonowała w Rzymie, w Castra Praetoria pełniąc funkcję straży przybocznej. Z czasem pretorianie uzyskali wielki wpływ na wybór nowego cesarza. Z powyższych danych wyciągnąć można wniosek, że Rzym był państwem wysoce scentralizowanym i sprawnie rządzonym przez biurokratyczną administrację.

Strona : [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ]


Podziel się!
        
Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

11 celnych komentarzyDodaj komentarz
Gość


Adrian Maximus
Dodano: 2006-12-04
Dobry tekst ale opisal bym jeszcze bardziej szczegolowo armie i jednostki ktore mogly byc tez pozyskiwane z koczowniczych plemion samnitow zamieszkujacych italie, werbowane jako najemnicy, np: lekkozbrojna
piechota.
Redaktor


Dodano: 2006-12-04
Jak wskazuje sam tytuł tekst ma na celu przedstawienie w skrócie historii Rzymu. Jest to tak obszerny temat, że po prostu nie można opisywać wszystkiego tak szczegółowo. Rzymska armia to temat na osbny artykuł (czy raczej artykuły). A Samnici nie byli koczownikami :)
Gość


Adrian Maximus
Dodano: 2006-12-04
Sorry za tych koczownikow, masz racje w końcu nie mozna napisac wszystkiego, ogolnie to nie ma sie do czego przyczepic:)



Strona nie została odnaleziona!


Niestety szukana przez Ciebie strona nie została odnaleziona, czyli wystąpił znienawidzony przez wszystkich błąd 404. Istnieją dwa wytłumaczenia; możliwe, iż szukana strona została usunięta lub przesunięta, albo po prostu źle wpisałeś/aś adres URL. Ale niestety istnieje też ryzyko, iż to my coś 'sknociliśmy' (oby nie!) w kodzie strony i zakradł się tzw. "bug", czyli po polsku robal. Koniecznie daj nam o tym znać; skopiuj link z paska przeglądarki i wyślij go na adres: naczelny[malpa]histurion.pl    Wspólnie oczyśćmy histuriona ze wszelkich błędów/robaków!

Nasz facebook

Ciekawostka

Postać historyczna

Losowe zdjęcie

histurion.pl
Najnowocześniejszy polski portal historyczny

Matura 2022

Historia

Inne

Copyright © 2006-2022 by histurion.pl. Korzystając z portalu akceptujesz wykorzystanie przez nas plików cookies.