Trzy niewielkie płytki żółtego piaskowca noszące ślady rytów lub nacięć wykonanych przy pomocy bardzo twardych narzędzi krzemiennych - niezwykłe przykłady sztuki sprzed około 12 tys. lat odkryli archeolodzy w Ćmielowie na Sandomierszczyźnie.

"Najprawdopodobniej są to tylko drobne fragmenty większych przedstawień" - zaznacza Michał Przeździecki z Instytutu Archeologii UW, kierownik badań na stanowisku.

Stanowisko, na którym dokonano tego fascynującego odkrycia interpretowane jest przez archeologów jako pozostałość obozowiska myśliwych związanych z kulturą magdaleńską. Kultura ta kojarzoną jest głównie z malowidłami naskalnymi oraz bogato ornamentowanymi wyrobami z kości i poroża.

Co oznaczają widoczne na płytkach układy linii oraz punktów? Archeolodzy unikają jednoznacznej odpowiedzi, tym bardziej że są to najprawdopodobniej tylko drobne fragmenty większych przedstawień.

"Być może kiedy natrafimy na pozostałe części to z tych pojedynczych elementów układanki uda nam się zrekonstruować pełny obraz przedstawień. W tej chwili jest na to jednak za wcześnie, to tak jak byśmy chcieli na podstawie skrawka tekstu powiedzieć o czym opowiada cała książka" - mówi Przeździecki.

Nacięcia zostały wykonane prawdopodobnie przy pomocy bardzo twardych narzędzi krzemiennych. Kilka tysięcy takich narzędzi zarejestrowano na stanowisku, pewna ich część została przez archeologów określona jako rylce.

Mimo entuzjazmu jakie wywołują te odkrycia Michał Przeździecki uspokaja: "Petroglify niezwykle podobne do znalezisk z Ćmielowa znane są praktycznie z całego obszaru występowania kultury magdaleńskiej. Szczególnie ciekawe są odkrycia z środkowych Niemiec gdzie na jednym ze stanowisk odkryto kilka tysięcy takich płytek z przedstawieniami zwierzą m.in. mamutów, reniferów, fok a nawet wielorybów".

W trakcie badań stanowiska w Ćmielowie, badacze natrafili także na inne niezwykle interesujące ślady artystycznej ekspresji jakie pozostawiła po sobie ludność zamieszkująca w paleolicie u schyłku epoki lodowej ziemie naszego kraju. "Fascynującymi przykładami sztuki 'jubilerskiej' z Ćmielowa są wykonane z ochry krążki o soczewkowatym kształcie, centralnie umieszczonym otworze, pokryte siecią niezwykle drobnych lecz regularnych nacięć o promienistym układzie. Podobne krążki choć wykonywane raczej z miękkich skał (lignitu) lub kości są znane również z terenów Basenu Paryskiego, Turyngii czy Morawskiego Krasu. Stanowiły one najprawdopodobniej element ozdoby ciała lub stroju" - tłumaczy archeolog.

Paleolityczni myśliwi z Ćmielowa swoje "dzieła" wykonywali głównie z kamienia i ochry (związków żelaza występujących w bryłek lub okruchach o charakterystycznej czerwonej barwie).