Genzeryk

Genzeryk był królem Wandalów i Alanów. Urodzony około 389 r., zmarł w 477 r. Jego panowanie twało od 428 r aż do śmierci. Był jedną z głównych postaci V w. n.e. a jego działania miały znaczący wpływ na losy zachodniej części imperium i dość poważnie przyczyniły się do jej upadku.

Genzeryk urodził się najprawdopodobniej w okolicach jeziora Balaton jako syn króla Godgisela – lecz z nieprawego łoża. Kiedy w 406 roku jego ojciec zginął w walce z Frankami, osiedlonymi w Galii i będącymi wówczas sprzymierzeńcami cesarstwa, tron objął starszy syn, Gunderyk.

Ostatniego dnia 406 r. Wandalowie i ich sprzymierzeńcy, Alanowie, przekroczyli zamarznięty Ren. Przez następne dwa lata Germanie pustoszyli Galię, posuwając się jednocześnie na południowy zachód, w kierunku Pirenejów, tocząc po drodze częste walki z Frankami oraz Wizygotami. Po przekroczeniu gór Wandalowie założyli królestwo, jednak sąsiedztwo Swebów oraz Wizygotów prowadziło do nieustannych walk. W trakcie wojen jedno z plemion wandalskich, Silingowie, zostało wybite niemal do nogi, a jego resztki przyłączyły się do Asdingów (drugi szczep Wandalów). W 426 roku król Alanów, Attaces, zginął w bitwie przeciwko Wizygotom. Wtedy Alanowie poprosili Gunderyka, by ten został ich królem, jednak jego panowanie nad oboma ludami nie trwało długo, gdyż w 428 r. zmarł.

Następnym królem obwołano Genzeryka. Chcąc znaleźć dla swojego ludu spokojne miejsce na ziemi, zdecydował się na opuszczenie Hiszpanii, zostawiając ją Wizygotom. Jego wybór padł na afrykańskie wybrzeże Morza Śródziemnego, gdzie od pewnego czasu panował poważny kryzys polityczny. Gubernator Afryki Północnej, Bonifacy, był w trudnej sytuacji – plemiona mauretańskie dawały się mocno we znaki, a Aecjusz Flawiusz podważał jego lojalność wobec cesarzowej Galli Placydii, rządzącej w imieniu swego małoletniego syna, Walentyniana III. Wódz jednocześnie ostrzegł Bonifacego przed cesarzową, która według niego miała przygotowywać spisek na życie gubernatora. Kiedy cesarzowa wezwała Bonifacego na dwór w Rawennie, ten oczywiście odmówił i wezwał na pomoc Wandali. Gdy knowania Aecjusza wyszły na jaw, cesarzowa pogodziła się z Bonifacym, a ten powiadomił Genzeryka, że jego pomoc jest już niepotrzebna. Było już jednak za późno – całe plemię, liczące około 80 000 ludzi, wsiadło na statki i pożeglowało do Afryki w 429 r. (Inna wersja mówi, że podczas licznych wypraw pirackich Wandalowie zobaczyli, że afrykańskie prowincje są żyzne i bogate, a wskutek słabości floty imperium bez problemu będą mogli je zaatakować i zdobyć).

Po wylądowaniu w Afryce Wandalowie szybko pokonali rozproszone i słabe siły obrońców, zajmując terytoria dzisiejszego Maroka i północnej Algierii. Oblegli także miasto Hippo Regius, którego biskupem był święty Augustyn (zmarł w trakcie trwającego 14 miesięcy oblężenia). Po przybyciu wojsk wschodniego cesarstwa pod wodzą Aspara rozpoczęto negocjacje, ale na oficjalne potwierdzenie pokoju trzeba było czekać aż do 435 r. Wandalowie zostali sprzymierzeńcami cesarstwa, zatrzymując Numidię i Mauretanię, a wycofując się z reszty zdobytych ziem. Mieli też płacić trybut cesarstwu, a w razie potrzeby wspomagać Rzym swoimi wojskami. Cztery lata później Genzeryk ponownie zaatakował, znienacka zdobywając Kartaginę, w której porcie znajdowała się większa część floty zachodniego imperium. To pozwoliło Wandalom na znaczne zwiększenie liczebności własnych sił morskich i znaczne utrudnienie kontaktu między obiema częściami cesarstwa.

Zdobycie Kartaginy oznaczało pozbawienie cesarstwa jednej z najbogatszych prowincji, a samo miasto stało się nową stolicą Wandali. Tym samym po raz pierwszy od wojen punickich na północnych brzegach Morza Śródziemnego zaistniało państwo wrogie wobec Rzymu. Dzięki flocie Wandalowie szybko opanowali Sycylię, Sardynię, Korsykę oraz Baleary. Bezsilny Rzym w 442 r. uznał te zdobycze oraz niezależność państwa rządzonego przez Genzeryka.

W trakcie rozmów pokojowych padła propozycja, by syn Genzeryka, Huneryk, ożenił się z córką cesarza Walentyniana, Eudokią. Pomysł został zaakceptowany przez obydwie strony, jednak ze względu na wiek cesarskiej córki jego realizację odłożono w czasie. Do rozwiązania pozostawał jeszcze jeden problem – Huneryk miał już żonę, córkę wodza Wizygotów, Teoderyka I. Genzeryk oskarżył ją o to, że próbowała go otruć, po czym kazał obciąć jej nos i uszy, a następnie odesłał do ojca.

W 455 r. Walentynian III został zamordowany, a władzę po nim objął Petroniusz Maksymus. Zmusił on Eudoksję, wdowę po cesarzu, by go poślubiła, a swojego syna ożenił z córką zamordowanego cesarza, tym samym występując przeciwko ustaleniom traktatu zawartego między Genzerykiem a Walentynianem. Król Wandalów uznał, że skoro Aecjusz i Walentynian, z którymi zawarł pokój, już nie żyją, to tym samym traktat przestał obowiązywać. Kiedy więc Eudoksja poprosiła go, (nie jest to jednak całkowicie pewna informacja; być może to tylko plotka, sfabrykowana przez Genzeryka), by zaatakował Rzym, bez większych dyskusji zebrał wojska i popłynął do Italii. Rzym został zdobyty, Petroniusz Maksymus zginął z rąk spanikowanego tłumu, a Eudokia została żoną Huneryka. W ręce Wandalów wpadły również cesarzowa Eudoksja wraz z drugą córką, Placydią – i zostały one po kilku latach odesłane do Konstantynopola.

Ze zdobyciem Rzymu przez Wandalów wiąże się termin „wandalizm”, jest to jednak dość krzywdzące dla tego ludu. Papież Leon I prosił Genzeryka, by ten nie niszczył starożytnego miasta i nie mordował jego mieszkańców, a król zgodził się na tą prośbę. Po przyjęciu tych warunków Rzym otwarł swoje bramy przed najeźdźcami. Wandalowie spędzili około 2 tygodni w Rzymie, w sposób zorganizowany pozbawiając miasto jego bogactw – zabrali wtedy między innymi łupy z dawnej świątyni jerozolimskiej, wiele posągów, a nawet złocone pokrycie dachu świątyni Jowisza Kapitolińskiego. Nie towarzyszyły temu jednak żadne dramatyczne zdarzenia, które miały miejsce chociażby w 410 r., kiedy Wizygoci Alaryka zdobyli stolicę cesarstwa. Niemniej jednak razem z Eudokią do Kartaginy podążyło wiele ważniejszych rzymskich osobistości – jako zakładnicy do wykupienia.

Przez następne kilka lat królestwo Wandalów cieszyło się pokojem. W 468 r. po raz ostatni obydwie połowy imperium zjednoczyły swoje wysiłki, by pokonać Genzeryka i powstrzymać pirackie wyprawy Wandalów. Jakkolwiek początkowo kampania rozwijała się pomyślnie dla cesarstwa – wojska zachodnie zajęły Sardynię, a oddziały cesarza Wschodu, Leona, opanowały wybrzeża Libii. Potem jednak Genzeryk podstępem zniszczył większość floty wschodniego imperium, udając gotowość do rozmów pokojowych. Wandalowie wkrótce odzyskali utracone terytoria, a Rzymianie, widząc nieskuteczność swoich działań, zakończyli kampanię.

Korzystając z chwilowego osłabienia sił cesarstwa wschodniego Wandalowie zaatakowali Peloponez, zostali jednak odparci z dużymi stratami. Ostatnie kilka lat panowania Genzeryka upłynęły spokojnie – w 474 r. zawarto pokój z Konstantynopolem.

Genzeryk zmarł 25 stycznia 477 r. w Kartaginie. Jego następcą został jego syn, Huneryk. Podczas swojego niemal 50 letniego panowania wyniósł Wandalów z pozycji stosunkowo niewiele znaczącego ludu germańskiego do statusu głównej siły w basenie Morza Śródziemnego. Okazało się jednak, że osoba władcy była prawdziwym zwornikiem państwa – po śmierci Genzeryka państwo Wandalów zaczęło stopniowo upadać, aż w roku 533 zostało pokonane przez wodza bizantyjskiego, Belizariusza.

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz