Getrtruda Mieszkówna

Gertruda by?a córk? króla polskiego Mieszka II i jego ma??onki Rychezy, b?d?cej wnuczk? cesarza Ottona II. Jej bratem by? ksi??? Kazimierz I Odnowiciel. M?odzie?cze losy Gertrudy pozostaj? zagadk?, cho? przypuszcza si?, i? w pewnym momencie uciek?a wraz z matk? do Rzeszy niemieckiej, sk?d powróci?a do kraju po utrwaleniu si? w?adzy Kazimierza Odnowiciela.
Wkrótce m?oda Piastówna zosta?a wydana za m?? (1043 lub 1044) za ksi?cia kijowskiego Izas?awa (Izjas?awa). Jej zwi?zek mia? na celu przede wszystkim wzgl?dy polityczne - chodzi?o o umocnienie sojuszu z Rusi?, co wzmocni?oby pozycj? Odnowiciela na tronie polskim. Swoj? drog? sam Kazimierz równie? by? spowinowacony z Izas?awem - po?lubi? jego ciotk?, Mari? Dobronieg?.
W czasie walk o stolec wielkoksi???cy na Rusi, Gertruda 2-krotnie chroni?a si? w Polsce, dok?d uda?a si? wraz z m??em (który zosta? wygnany po kl?sce poniesionej z r?k Po?owców) i synami: M?cis?awem, Jarope?kiem-Piotrem i ?wiatope?kiem II Micha?em. Interwencja zbrojna, bratanka Gertrudy, ksi?cia polskiego Boles?awa ?mia?ego przywróci?a Izas?awowi tron kijowski w 1069 roku. Nie zago?ci? na nim zbyt d?ugo, bowiem wkrótce ponownie zosta? zmuszony do opuszczenia Rusi (1073). Para ksi???ca zbieg?a na dwór Boles?awa ?mia?ego, który tym razem, nie udzieli? jej wsparcia. Co wi?cej, pozbawi? par? cz??ci wywiezionych z Rusi skarbów, i zmusi? j? do wyjazdu na ziemie niemieckie.
Po kilku latach, Boles?aw za spraw? ingerencji papieskiej, pogodzi? si? z Izas?awem i Gertrud?, co by?o cen? przyznania mu korony królewskiej. W nieca?y rok pó?niej wojska polskie ponownie wspar?y pretensje Izas?awa do tronu kijowskiego (1077). Po nieca?ym roku rz?dów, Izas?aw poleg? w kolejnych walkach o tron wielkoksi???cy. Owdowia?a Gertruda zamieszka?a na dworze swego syna Jarope?ka-Piotra, ksi?cia w?odzimierskiego i turowskiego.
Gdy w 1077 roku Jarope?k-Piotr zosta? zamordowany, a W?odzimierz Monomach, zaj?? jego ksi?stwo, ksi??na-matka zosta?a uwi?ziona w ?ucku. Osamotniona Gertruda, po ci??kich prze?yciach zmar?a w 1108 roku.

Ci??kie do?wiadczenia ?yciowe i dobre wykszta?cenie, jakie wcze?niej odebra?a - zapewne na terenie biskupstwa kolo?skiego - wp?yn??o na jej podej?cie do religii. Ksi??na zas?yn??a jako osoba religijna. Od swej matki Rychezy jako podarunek ?lubny otrzyma?a przepi?kn? ksi?g? psalmów. Na marginesach i wolnych kartach "Kodeksu Gertrudy", zosta?y zapisane modlitwy, rzekomo pisane r?k? samej ksi??nej, a tak?e miniatury odnosz?ce si? do ?ycia naszej bohaterki.

Modlitwa ksi??nej Gertrudy, córki Mieszka II:
Modlitwa 2
?wi?ty Piotrze, ksi??? Aposto?ów, który dzier?ysz klucze Królestwa Niebieskiego, przez t? mi?o??, któr? umi?owa?e? Pana i mi?ujesz, i przez najs?odsze mi?osierdzie, którym Bóg wejrza? na Ciebie p?acz?cego z powodu trzykrotnego wyparcia [si? Pana], wejrzyj ?askawie na mnie, niegodn? s?u?ebnic? Chrystusa, rozwi?? wi?zy wszystkich moich nikczemno?ci i wyb?agaj mi u dobrego i ?askawego Jezusa prawdziw? pokor?, umi?owanie Boga i bli?niego, dobro? nieob?udn?, ?agodno??, dobre obyczaje i uczciwe, czysto?? i zdrowie duszy, cia?a i koniec dobry, i ?ask? ?wi?tej trójcy bez ko?ca. Amen.
Modlitwa 15
Panie Jezu Chryste, Synu Boga ?ywego, który jeste? drog?, prawd? i ca?ego stworzenia ?ród?em i spe?nieniem, wys?uchaj mnie n?dzn?, [proszac?] za [Jjarope?kiem] Piotrem, która wo?a do Ciebie. A przez to umi?owanie cz?owieka, które okaza?e?, przyoblekaj?c si? w jego posta?, i przez mi?o?? do niego ponosz?c ?meir? krzy?ow? i od niego doznawszy ran u r?k, nóg i boku [...]. A przez or?downictwo ?wi?tej Maryi, Twojej Rodzicielki, i ?wi?tej Heleny, i tych wszystkich ?wi?tych Twoich i przez ?wi?ty i czczigodny Krzy? uwolnij Piotra, Twojego s?ug?, od zasadzek diabelskich i od wszystkich jego nieprzyjació? widzialnych i niewidzialnych oraz od wszelkiej przeciwno?ci doczesnej i wiecznej, a jego czas [?ycia] ?askawie powi?kszaj.

Opinia Brygidy Kürbis (1998) dotycz?ca modlitw ksi??nej Gertrudy:
Modlitwy ksi?znej Gertrudy od pocz?tku naszego stulecia ?ci?gaj? szczególn? uwag? uczonych jako wybitny pomnik religijno?ci ?redniowiecznej [...], chocia? - powiedzmy od razu - Gertruda, córka królewska Mieszka II i Rychezy, nie by?a ich autork?. Nie jest to, jak chcieliby niektórzy historycy i pisarze, jedno z najstarszych ogniw literatury polsko-?aci?skiej, tylko pomnik kultury religijnej i nauczania Ko?cio?a [...], a tak?e potrzeb osobistego nabo?e?stwa jednej z dostojnych niewiast, stosuj?cej si? do nauk opiekuj?cego si? jej ?yciem duchowym kap?ana. [...]
Wielokrotnie zwraca?a nasz? uwag? redakcja "formularzowa" [tzn. Oparta na wzorcu] modlitwy, pozostawiaj?ca miejsce na wpisanie imienia [osoby, w intencji której mia?a by? dana modlitwa]. [...]
Modlitewnik Gertrudy jest zabytkiem du?ej klasy, ale nie jest dzie?em twórczo?ci indywidualnej jego w?a?cicielki. Zdaje si? ona poddawa? w zupe?no?ci kierownictwu duchowemu swojego kapelana i spowiednika.

Opinia Teresy Micha?owskiej (2001) o Modlitwach ksi??nej Gertrudy:
[...] g?ównym uzasadnieniem [...] [spisania modlitw] by?a przemo?na ch?? Gertrudy mówienia o sobie: rejestrowania w?asnych dozna? duchowych i stanów emocjonalnych, wykraczaj?cych [...] poza standardy okre?lone nie tylko przez modlitw? prywatn? XI w., ale i przez ówczesn? twórczo?? autobiograficzn?. [...]
Modlitwy w intencji osoby ?yj?cej, bliskiej modl?cemu si?, i to wskazanej z imienia - nie znajdziemy w ksi?gach modlitewnych IX-XI w. [...] Tymczasem Gertruda modli si? za w?asnego syna, wielokrotnie u?ywaj?c zlatynizowanej postaci jego imienia: Petrus. [...]

Bibliografia:

• K?trzy?ski S., Gertruda (ok. 1025?1108), w. ksi??na kijowska, [w:] Polski S?ownik Biograficzny, T. 7, 1949?1958.

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz