Papinian

Aemilius Papinianus - wybitny rzymski jurysta z czasów panowania dynastii Sewerów(193 - 235 n.e.), okresu późnego klasycyzmu w rozwoju prawa rzymskiego. Nazwany przez potomnych "księciem jurystów rzymskich".

Pochodził z prowincji - z Syrii, bądź Libii. Jak inni juryści swoich czasów (Paulus, Ulpian) był blisko związany z dynastią panującą. Sprawował szereg istotnych funkcji państwowych - advocatus fisci, assesor praefectus praetorio, a od 203 r. praefectus praetorio. Stał się więc jedną z najważniejszych osób w państwie, mając prawo ciągłego przebywania u boku cesarza. Zresztą pierwszy władca z dynastii Sewerów - Septimus, darzył Papiniana dużą estymą i zaufaniem. Niektóre świadectwa późniejsze wspominają nawet, że Papiniunus był cognatus, a więc krewnym, Iulii Domny - drugiej żony Septimusa (pochodziła ona z Syrii). Objecie tronu cesarskiego przez Karakallę oznacza jednak kres kariery, a także, jak miało się okazać, życia Papinianusa. Tradycja podaje, że w 211 r. po zabiciu przez Karakallę Gety, rodzonego brata, cesarz chciał wykorzystać wiedzę i kunszt Papiniana do obrony zbrodni przed senatem i ludem. Jurysta kategorycznie odmówił, za co został pozbawiony urzędu, a w roku 212 skazany na śmierć i stracony.

Prawdopodobnie opowieść ta jest prawdziwa (choć pewności nie ma), ale to nie heroiczna śmierć jest przyczyną sławy Papinianusa. Decydujący jest tu oczywiście jego niebywały dorobek prawniczy. Jak każdy wyróżniający się jurysta, uzyskał ius ex auctoritate principis publicae respondendi to znaczy przywilej do udzielania opinii prawnych "pod autorytetem cesarza". Jego główne dzieło to "Quaestiones" w 37 księgach, zawierające odpowiedzi udzielane w czasie dyskusji w consilium. Druga istotna praca to 19 ksiąg składających się na "Responsa". Dzieło to jest o tyle ciekawe, że różni się nieco pod względem ujęcia i formy od zbiorów "responsa" innych jurystów. Obie te prace dowodzą gruntownego przygotowania, wiedzy i talentu, zawierają analizę konstytucji cesarskich, opinii jurystów oraz konkretnych decyzji princepsa i jego urzędników. Znamienną jest tu opinia R. Taubenschlaga: "przy omawianiu przypadków praktycznych(...) chodziło mu o to, by z faktycznych okoliczności uchwycić tylko to, co jest istotne, by w umotywowaniu podać tylko te zasady, które ocenę usprawiedliwiają, a całość wystylizować w taki sposób, iżby ani jednego wyrazu nie można było skreślić i ani jednego nie potrzeba było dodawać" [cytat za K. Kolańczyk, "Prawo Rzymskie"]

Papinianus miał w swoim dorobku szereg dzieł o mniejszym znaczeniu, takich jak: "Definitiones" (kompilacja reguł prawnych i paremii dla studentów), czy "De Adulteriis" (praca o greckim tytule, dotycząca pewnego typu urzędnika municypialnego). Ta druga praca jest prawdopodobnie poklasyczną kompilacją.

Od IV w. autorytet "księcia jurystów" stał się praktycznie niekwestionowalny. Konstytucja cesarza Konstantyna Wielkiego z 321 r. pozbawiła wszelkiego znaczenia krytyczne uwagi Paulusa i Ulpiana do dzieł Papiniana - tzw. Notae. W uzasadnieniu Konstantyn napisał, że czyni to by położyć kres "wiecznym sporom uczonych", co oznacza przecież de facto zakaz polemiki! Ostatecznym ukonstytuowaniem pozycji Papinianusa jako głównego autorytetu prawniczego stała się wydana w 426 roku Konstytucja Raweńska cesarzy Teodozjusza II i Walentyniana II, zwana "Ustawą o sposobie cytowania". Nakazywała ona branie pod uwagę tylko zdania pięciu jurystów (poza Papinianem byli to Ulpian, Paulus, Gajusz i Modestyn). Przeważać miało zdanie większości, ale w przypadku równego rozłożenia się głosów decydowało zdanie właśnie "księcia jurystów". W kodyfikacji cesarza Justyniana Wielkiego - Digestach, wykorzystano 595 fragmentów dzieł Papinianusa.

W opracowaniu niniejszym wykorzystane zostały informacje zaczerpniete z:
K. Kolańczyk "Prawo Rzymskie";
K. Koranyi - "Powszechna Historia Państwa i Prawa t. I i II;
W. Bojarski, W. Dajczak, A. Sokala - "Verba Iuris; reguły i kazusy prawa rzymskiego"

Gość	BRUDNY(poeta)
	Dodano: 2016-01-31 To prawda jedyny w historii Rzymu Jurysta Papinian zachowaniem swym potwierdził zgłębienie potęgi wiedzy i mądrości. Jestem przekonany że i Gajus swoim podręcznikiem do nauki prawa byłby przy Papinianie uczniem Edytuj

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz