Antypater z Idumei

Antypater z Idumei – idumejski wielmoża, założyciel dynastii herodiańskiej, zmarły w 43 roku p.n.e.. Jednym z jego synów był król Herod Wielki.

Antypater pochodził z Idumei, biblijnej krainy znanej jako Edom, położonej na południu Judei, pomiędzy Morzem Martwym a Zatoką Akaba. Jego żoną była Kypros, córka przywódcy jednego z plemion nabatejskich. Mieli ze sobą czterech synów – Fazaela, Heroda (znanego później jako Wielki), Józefa, Ferorasa, oraz córkę, Salome (imię to było bardzo popularne w dynastii herodiańskiej).

Jakkolwiek Antypater głosił, że pochodzi od Żydów, którzy powrócili z niewoli babilońskiej, bardziej pewne jest to, że był rodowitym Idumejczykiem. Wyznawanie przez niego judaizmu wcale nie oznaczało automatycznie, że jest Żydem. Było to spowodowane faktem, że po podbiciu Idumei w latach 140 – 130 p.n.e. Jan Hyrkan z rodu Machabeuszy rozkazał, by wszyscy Idumejczycy przyjęli judaizm. Odmowa miała spowodować ich wygnanie – więc większość z nich niechętnie przeszła na wiarę Żydów. Tak więc Żydzi niespecjalnie chcieli wierzyć w zapewnienia Antypatra, podobnie zresztą jak było w przypadku jego syna Heroda. Jego sytuację dodatkowo pogarszała sprawa jego matki, która była pochodzenia arabskiego – a wśród Żydów panowało (i panuje nadal) przekonanie, że tylko mając matkę – Żydówkę, można być prawdziwym Żydem.

Za panowania ostatnich władców hasmonejskich Antypater stopniowo zyskiwał sobie coraz większe znaczenie na dworze królewskim, swoimi działaniami torując Herodowi drogę do tronu Judei. Aleksander Jannaj (król i najwyższy kapłan w latach 103 – 76 p.n.e.) mianował Idumejczyka dowódcą wszystkich swoich wojsk. Po śmierci Aleksandra Jannaja w 79 r. p.n.e. władzę objęła jego żona – Salome, a starszy z synów zmarłego króla, Hyrkan II, został najwyższym kapłanem. Gdy Salome zmarła dwanaście lat później, na swojego następcę wyznaczyła właśnie Hyrkana. Po kilku miesiącach młodszy brat króla, Arystobul, zbuntował się przeciwko niemu. W tej walce o władzę, Antypater zdecydowanie poparł Hyrkana. Sprawy potoczyły się jednak niepomyślnie dla prawowitego władcy. Pod Jerychem doszło do bitwy, lecz wojska Hyrkana przeszły na stronę Arystobula. Król schronił się w Jerozolimie, ale po krótkim oblężeniu musiał się poddać. Bracia zawarli ugodę, na mocy której Hyrkan zrzekał się tronu na rzecz młodszego brata, pozostając jednocześnie arcykapłanem.

Pokój nie trwał zbyt długo – Hyrkan obawiał się, że jego brat będzie chciał go zabić, co doskonale wykorzystał Antypater. Będąc najbliższym doradcą byłego króla i mając na niego ogromny wpływ, przekonał go, że powinien schronić się w Petrze, u władcy nabatejskiego Aretasa III. W tym miejscu należy przyznać rację historykowi Józefowi Flawiuszowi, który pisał, że Antypater pragnął rządzić Judeą poprzez słabego Hyrkana, osadzonego z powrotem na tronie. Antypatrowi udało się uzyskać pomoc od Nabatejczyków obietnicą oddania im miast, które stracili na rzecz Hasmonejczyków. Aretas posłał do boju pięćdziesięciotysięczną armię, która ruszyła na Jerozolimę i oblegała ją przez kilka miesięcy.

W trakcie tej wojny domowej Pompejusz Wielki pokonał królestwo Pontu, a na podbój Syrii wysłał swego przedstawiciela, Marka Emiliusza Scaurusa. Ponieważ Hasmonejczycy byli sprzymierzeni z Rzymem, obydwaj skłóceni ze sobą bracia odwołali się do Scaurusa, bogatymi darami i licznymi obietnicami starając się przeciągnąć go na swoją stronę. Ostatecznie 400 talentów złota przesłanych przez Arystobula przeważyło szalę na jego korzyść. Scaurus rozkazał Aretasowi wycofać swoją armię, a podczas tego odwrotu Nabatejczycy ponieśli druzgocącą klęskę z rąk Arystobula.

Wydawało się, że w tym momencie szanse Hyrkana oraz Antypatra są w zasadzie zerowe. Sytuacja diametralnie zmieniła się w 63 roku p.n.e., kiedy do Syrii przybył sam Pompejusz Wielki. Obydwaj bracia ponownie wysłali poselstwa do Rzymianina, lecz teraz na scenie wydarzeń pojawiła się kolejna grupa, która żądała całkowitego odsunięcia Hasmonejczyków od tronu, która również wysłała swoich delegatów. Ostatecznie decyzja podjęta przez Pompejusza była korzystna dla Hyrkana, którego wódz rzymski uznał za słabszego, a tym samym za bardziej wiarygodnego sprzymierzeńca dla Rzymu. Z kolei Arystobul został zabrany do Rzymu jako więzień.

Hyrkan nie odzyskał jednak władzy królewskiej, pozostając nadal arcykapłanem. Władza polityczna spoczęła w rękach Rzymian, których interesy reprezentował Antypater. Dopiero w 47 roku Juliusz Cezar przywrócił Hyrkanowi część jego dawnej władzy politycznej, mianując go etnarchą Judei. Nie miało to jednak większego znaczenia, gdyż przez cały czas posunięcia Hyrkana były dyktowane przez Antypatra.

Antypater podczas wojny domowej pomiędzy Juliuszem Cezarem a Pompejuszem Wielkim stanął po stronie Cezara. Kiedy Cezar był oblężony w Aleksandrii, to właśnie Antypater stanął na czele odsieczy. Za swoje zasługi dla Cezara otrzymał w nagrodę rzymskie obywatelstwo. Dzięki swojemu ojcu Fazael został gubernatorem Jerozolimy, a Herod został mianowany namiestnikiem Galilei. Po śmierci Cezara w 44 r. p.n.e. doszło do kolejnej wojny domowej. Brutus i Kasjusz, którzy przewodzili spiskowi przeciwko Cezarowi, uciekli na Wschód. Rozkazali oni wszystkim prowincjom i protektoratom, by wsparły pieniężnie ich walkę przeciwko Oktawianowi i Markowi Antoniuszowi. Antypater i jego synowie zebrali wymaganą kwotę, nierzadko przy użyciu brutalnych metod. Coraz bardziej prorzymska polityka Antypatra doprowadziła do wielkiego wzrostu wrogości wobec niego wśród ortodoksyjnych Żydów, i w panującym chaosie ojciec Heroda został otruty.

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz