Ludwik IX Święty

Przełom XII i XIII stulecia we Francji znamionował się wzmocnieniem władzy królewskiej, a to głównie dzięki przemyślanej i konsekwentnej działalności Filipa II Augusta , który zdołał znacznie rozszerzyć domenę Kapetyngów w kraju. Król Filip II zdołał odebrać Anglikom ich posiadłości w Normandii, Andegawenii czy w Poitou, a także uzależnił od siebie potężne hrabstwo Tuluzy, przy czym rozbił tamtejszą sektę katarów, choć wojna trwała jeszcze po jego śmierci. Jego władza stała się tak wielka, że Filip przestał używać tytułu "króla Francuzów", określając się "królem Francji", co podkreślało jego podejście do systemu lennego - państwo ponad wasalami. Na tron wzmocnionej monarchii w 1226 roku wstąpił Ludwik IX, syn króla Ludwika VIII Lwa (1223-1226) i Blanki Kastylijskiej. Przed śmiercią Ludwik VIII nadał młodszym braciom Ludwika IX nadziały terytorialne, tak więc 12-letni król nie musiał zważać na ich roszczenia względem korony. W imieniu małoletniego monarchy, władzę regencyjną pełniła jego matka Blanka (1226-1242). Królowa-matka musiała rozwiązać kilka poważnych konfliktów, aby władzy jej syna nic nie mogło podważyć. I tak stawiła czoła buntowniczym baronom oraz zakończyła wojnę na południu Francji.

Rajmund VII w katedrze Notre-Dame w Paryżu w obecności króla Ludwika IX korzy się przed władzą kościelną w osobie legata papieskiego

Młody Ludwik wspierany przez matkę, zdecydował się na zakończenie krucjaty przeciwko katarom. Na mocy traktatu paryskiego z VI 1229 roku (właściwie traktat z Meaux), znaczną część dawnego hrabstwa Tuluzy przyłączono do domeny władców francuskich, a Joanna, córka hrabiego Rajmunda VII, została poślubiona Alfonsowi II z Poitou, bratu króla Ludwika. W tym samym roku baronowie z zachodniej Francji, poparci przez króla angielskiego Henryka III, wzniecili bunt przeciw Ludwikowi. Choć francuski władca przejął osobiście dowództwo do walk nie doszło, gdyż Henryk zdecydował się opuścić buntowników, a ci nie czując się na siłach, zdecydowali się ponownie uznać władzę Ludwika IX. Wkrótce doszło do ponownego wystąpienia francuskich możnych, znów z zachodu kraju, pod wodzą hrabiego Hugona de Lusignan, wspartych przez Henryka III. W 1242 roku doszło do bitwy na moście w Taillebourgu, w wyniku której król angielski zmuszony był zawrzeć z Ludwikiem rozejm, który przekształcił się następnie w pokój zwany paryskim, choć podpisano go dopiero w maju 1258 roku.

Ludwik IX będący dewotem religijnym, bardzo interesował się sprawami chrześcijaństwa w Ziemi Świętej. W 1244 roku Jerozolima została ponownie zajęta przez wojska muzułmańskie. Ciężko chory Ludwik, w zamian za odzyskanie zdrowia, poprzysiągł zorganizowanie krucjaty. Po dokładnych przygotowaniach (uspokojenie sytuacji w kraju i spokój na granicach francuskich), Ludwik IX wyruszył na VI krucjatę (1248-1254). Monarcha francuski przekazał władzę w swym państwie ponownie w ręce matki, Blanki i na czele 100 okrętów i 3000 rycerzy wyruszył do Egiptu (w sumie z królem wyruszyło blisko 35 000 ludzi). Zimę 1248 roku spędził na Cyprze, a w czerwcu roku następnego, zaatakował egipską Damiettę, którą szybko zajął. Niestety dla armii krzyżowej, nie powiódł się szturm na Kair. W czasie odwrotu spod twierdzy Al-Mansura, wojska Ludwika IX zostały pokonane, przy czym Robert I z Artois poległ, a sam król dostał się do egipskiej niewoli (1250). W wyniku układów Ludwik w zamian za odzyskanie wolności miał oddać Damiettę i zrezygnować z kontynuowania krucjaty. Jednak arcychrześcijański monarcha Francji wcale nie zamierzał tego uczynić, wszak przysięgał Bogu, że będzie walczył za wiarę, a przysięga wobec ludzi nic nie znaczy wobec zobowiązania wobec Boga! Wkrótce po zwolnieniu z niewoli, wbrew naleganiom swoich baronów, Ludwik udał się do Akki, gdzie przez okres blisko czterech lat umacniał tamtejsze twierdze chrześcijańskie. Do Francji powrócił dopiero w 1254 roku.

Po powrocie do ojczyzny, Ludwik IX przystąpił do reorganizacji swego państwa. Wbrew tradycji, starał się wymusić przysięgę lenną nie tylko na swoich bezpośrednich lennikach, ale i na poddanych swoich lenników, co wydatnie wzmacniało jego pozycję na terenie królestwa. Następnie "ustawowo" określił kompetencje urzędników, aby nie przekraczali swoich kompetencji, przez co dotychczas wprowadzali niejednokrotnie chaos w administrowaniu Francją, nie mówiąc już o wszechobecnej korupcji. Ponadto powołał instytucję sądów królewskich, których celem było osłabienie władzy sądowniczej możnowładców francuskich oraz podniesienie autorytetu władcy wśród poddanych niższych szczebli hierarchii feudalnej. Król Ludwik zwalczał również prowadzenie wojen wewnętrznych między jego lennikami. Co więcej, przezornie wprowadził nawet zakaz noszenia broni! Niestety, nie wszystkie zarządzenia tego "humanitarnego" monarchy były przestrzegane. Ludwik dbał również o rozwój gospodarki pieniężnej, wybijając dobrej jakości monetę, którą płacił za wszystkie usługi świadczone dworowi królewskiemu, przyczyniając się do rozszerzenia użytkowania pieniądza w swej monarchii.

W czasie jego panowania znacznie osłabły wpływy władców angielskich i niemieckich, dzięki czemu Ludwik zdołał wysunąć się na przodujące stanowisko wśród władców europejskich. Przezornie król francuski zawarł traktaty pokojowe z Anglikami i władcą Aragonii, które ustalały dotychczas sporne sprawy dotyczące m.in. przebiegu granic między tymi państwami a Francją. Na mocy pokoju paryskiego, Ludwik uznał prawa Henryka III do posiadłości we Francji, ale w zamian za złożenie hołdu lennego, czym przekreślał wcześniejsze osiągnięcia Filipa II Augusta, przez co niejako przyczynił się do wybuchu wojny stuletniej. W tym samym roku król aragoński Jakub I uznał prawa monarchy francuskiego do hrabstwa Tuluzy, w zamian za co Ludwik IX zrzekł się na jego korzyść ziem zagarniętych przez Aragończyków w czasie trwania krucjaty przeciwko albigensom. Ludwik IX wspierał również swego brata Karola Andegaweńskiego w jego poczynaniach politycznych w basenie Morza Śródziemnego, które zmierzały do utworzenia śródziemnomorskiego imperium Andegawenów (m.in. w planach Karola było zajęcie Grecji i Ziemi Świętej). W wyniku tego, Karol zdołał w 1264 roku opanować królestwo Sycylii, obejmujące Sycylię i południe Italii z Neapolem.

Szata i bicz Ludwika IX w muzeum Notre-Dame w Paryżu.

W 1270 roku król Ludwik ponownie wyruszył na krucjatę, ale tym razem zaatakował Maghreb. W planach, po podboju tej krainy, bądź przynajmniej po wymuszeniu chrztu tamtejszego muzułmańskiego władcy, zamierzano uderzyć na Egipt, a następnie wkroczyć do Palestyny. Trzeba przyznać, że Ludwik miał wielką wyobraźnię. W lipcu 1270 roku armia francuska wylądowała pod Tunisem. Niestety dla krzyżowców, w obozie francuskim wybuchła epidemia, która zdziesiątkowała wojsko. Ofiarą epidemia padł również sam Ludwik, który przed śmiercią zdołał desygnować na tron swego syna Filipa III Śmiałego (1270-1285). Ciało zmarłego władcy przewieziono z honorami do Francji, gdzie spoczęło w opactwie Saint-Denis. Ludwik IX Święty już za życia stał sie legendą. Powszechnie widziano w nim idealny wzór chrześcijańskiego króla i rycerza, a potomni uznali w nim jednego z najskuteczniejszych władców królestwa francuskiego. Ludwik sprytnie lawirował między swoimi poddanymi i władcami ościennych państw, czyniąc z ówczesnej Francji przodującą potęgę polityczną i moralną Europy. Król Ludwik zasłynął również ze swej sprawiedliwości, stając się średniowiecznym Salomonem, rozsądzającym spory również władców ościennych państw. Wedle legendy w czasie "kondukty" załobnego wokół zwłok Ludwika IX miały dziać się liczne cuda, toteż nic dziwnego, że już w 1297 roku został on kanonizowany. W ten sposób Ludwik IX stał sę jedynym monarchom francuskim, który został świętym!

Bibliografia:

• 1. J. Baszkiewicz, Historia Francji, wyd. 4, Wrocław 1999.
• 2. Bitwy świata od starożytności po czasy współczesne, red. M. Czajka, Warszawa 1995.
• 3. P. Contamine, Wojna w średniowieczu, przeł. M. Czajka, Warszawa 1999.
• 4. B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1994.

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz