Państwo Starobabliońskie

O królu Hammurabim i jego kodeksie każdy z nas uczył się w szkole. Ale niewiele wspomina się w podręcznikach szkolnych o czasach, w których on rządził. Chciałbym przybliżyć czytelnikom tą ciekawą epokę w dziejach Mezopotamii.

Geneza i powstanie

Starożytny Babilon (akad. Bab-ili "brama boga") leżał nad Eufratem blisko starego sumeryjskiego miasta Kisz, w centrum ważnego szlaku handlowego . Powstał prawdopodobnie w II poł. III tys. p.n.e. W okresie III dynastii z Ur (2112-2004 p.n.e.) był on siedzibą ensi. Jego głównym bóstwem był Marduk (sum. Amar-Utuk) Później należał do państwa Isin. W 1894 r. p.n.e. stał się siedzibą amoryckiego księcia Sumu-abuma, który zapoczątkował I dynastię babilońską zwaną dynastią amorycką. Podbił on sąsiednie miasto Sippar. Następny władca, Sumu-la-el (od 1880 r. p.n.e.), podbił miasto Kisz. Babilon stopniowo podporządkowywał sobie tereny Akadu. Już w 1802 r. p.n.e. (za panowania Sin-muballita) Babilon oprócz stolicy obejmował miasta: Kisz, Sippar, Borsippa, Kuta, Ilip, Akusum, Girtab, Apiak, Dilbat, Lagaba, Murum, Marad.

Panowanie Hammurabiego (1792-1750 p.n.e.)

Król Hammurabi, który wstąpił na tron po swoim ojcu Sin-muballicie był największym władcą okresu starobabilońskiego. Był to człowiek ostrożny, zapobiegliwy i cierpliwy. Przez pierwsze 20 lat swego panowania konsolidował państwo, budował świątynie, kanały i fortyfikacje, prowadził politykę sojuszy wojskowych. Przypuszcza się, że w początkowym okresie swego panowania Hammurabi był wasalem Szamszi-adada I, króla Asyrii (1813-1781 p.n.e.). Hammurabi uczynił Marduka naczelnym bogiem Babilonu i opiekunem państwa. Krok ten miał na celu większą konsolidację państwa. W 1787 r. p.n.e. podbił Uruk i Isin, a w 1764 p.n.e. zwyciężył koalicję Elamu, Subartu, Gutejczyków, Esznunny i Malgium. W 1763 r. p.n.e. sprzymierzony z Mari i Esznunną podbił Larsę, pokonując tamtejszego króla- Rim-sina I (1822-1763 p.n.e.) W 1761 r. pokonał swego dawnego sprzymierzeńca- Zimrilima, króla Mari (1779-1757 p.n.e.). Zajął też wtedy Asyrię. W 1757 r. p.n.e. zajął ostatecznie miasto Mari i zniszczył pałac Zimrilima. W roku 1755 p.n.e. odciął Esznunnie zaopatrzenie wodę i zajął to miasto pokonując jego króla Ibal-pi-ela II. Tak powstało imperium obejmujące całą Mezopotamię. Jego ośrodkiem politycznym był Babilon. Hammurabi podjął dalsze kroki w celu umocnienia swego państwa. Wydał słynny kodeks, który jest szczytowym osiągnięciem prawnym Mezopotamii, jest też najobszerniejszym kodeksem Starożytnego Wschodu. Stela z tym kodeksem została odnaleziona w 1902 roku w Suzie. Porusza on kwestie: prawa majątkowego, małżeństwa, prawa spadkowego, uszkodzeń ciała, zabójstw, działalności i wynagrodzeń niektórych fachowców, stounków gospodarczych i niewolników. Zastosowano w nim zasadę: "oko za oko, ząb za ząb."

Administracja i stosunki społeczno-gospodarcze w państwie Starobabilońskim

Stella Hammurabiego, na której wyryte są prawa

Najwyższą władzą w państwie był król uważany za namiestnika bogów. Posiadał on władzę despotyczną. Rządził państwem, wysłuchiwał raportów urzędników, nakazywał kopanie kanałów, budowę świątyń, pałaców i fortyfikacji, decydował o pokoju i wojnie, dowodził armią, przyjmował poselstwa, był arcykapłanem boga Marduka. Król kontrolował wszystkie, nawet najdrobniejsze sprawy królestwa. Miastami i terenami przyległymi zarządzali w imieniu króla namiestnicy zwani rabianum lub hazannum. Funkcje tych urzędników ograniczały się właściwie do wykonywania rozkazów króla i ściągania podatków. W państwie Starobabilońskim wyraźnie zmalała rola świątyń w gospodarce, zwiększyła się natomiast rola pałacu królewskiego, który posiadał duży procent gruntów. Grunty te dzieliły się na: a) właściwe grunty pałacu b)grunty żywienia, oddwane urzędnikom jako przydział służbowy c)pola oddawane w dzierżawę za część plonów. Należy przy tym pamiętać, że pierwsza kategoria zajmowała raczej niewielki obszar. Innym charakterystycznym zjawiskiem gospodarczym była lichwa. Hammurabi ustalił stopę procentową pożyczek na 20% dla srebra i 33% dla zboża. Każdorazowo władca wstępujący na tron uwalniał społeczeństwo od wszystkich długów. Takie edykty zwane meszarum (tzn. sprawiedliwość) wydawali władcy również podczas swego panowania m.in. dla poszczególnych miast królestwa. Społeczeństwo babilońskie dzieliło się na trzy klasy: 1. awilum (akad. człowiek)- ludzie wolni, o różnym stanie majątkowym, 2. muszkenum- ludzie zależni 3. wardum- niewolnicy.

Kultura, religia i sztuka

Głównymi twórcami kultury byli kapłani i pisarze związani z dworem. W okresie starbabilońskim rozpoczęto klasyfikowanie literatury minionych epok. W tym okresie powstał zredagowany przez nieznanego poetę babilońskiego "Epos o Gilgameszu"-najstarszy epos świata. Do piśmiennictwa historycznego tego okresu zaliczają się zbiory formuł rocznych z okresu panowania Hammurabiego i jego syna Samsuiluny. Z tej epoki pochodzą też tłumaczenia akadyjskie sumeryjskich terminów prawnych i ustępów z Kodeksu Lipitisztara. Zachowało się około stu tekstów matematycznych z tego okresu oraz teksty medyczne i astronomiczne (Tabliczki Wenu z czasów panowania Ammisaduki). Głównym bóstwem Babilonu był Marduk, który usunął w cień sumeryjskiego Enlila. Przypisano mu stworzenie świata i uważano za władcę wszystkich bogów. Obdarzano go wzniosłymi tytułami, to na jego cześć kapłani babilońscy ułożyli epos o stworzeniu świata "Enuma Elisz." W Babilonie obchodzono święto nowego roku na jego cześć. Miał swoją główną świątynię w Babilonie- Esagilę (akad. dom wyniosły). Czczono również inne bóstwa panteonu babilońskiego, szczególnie Anu, Enlila, Ea i boginię Isztar (ostatnio znaleziono jej świątynię z omawianego okresu). Opiekunem dynastii panującej był bóg Martu (Amurru). Rozwinęła się sztuka, szczególnie rzeźba (Stela Kodeksu Hammurabiego, Głowa portretowa Hammurabiego, Posążek tego władcy pochodzący z Larsy, wykonany przez Lunannę) i drobna plastyka (liczne terrakotowe plakietki). Sztuka starobabilońska charakteryzuje się wielkim nowatorstwem i artyzmem.

Dalsze dzieje I dynastii babilońskiej Następcą Hammurabiego był jego syn Samsuiluna (1749-1712 p.n.e.). W 1742 r. samozwaniec Rim-sin II ogłosił się królem Larsy i zajął Nippur. W 1736 r. został pokonany przez Samsuilunę. Samsuiluna zbudował nad Dijalą nowe miasto Dur-Samsuiluna oraz fortyfikacje. W jedenastym roku swego panowania zburzył mury Uruk, później stłumił krwawo bunt w Ur, co potwierdzają wykopaliska Leonarda Woolleya. Samsuiluna utracił Asyrię i kraj Subartu. Władzę w części południowego Międzyrzecza objęła dynastia nadmorska. Kilkanaście lat po śmierci Hammurabiego Babilonia utraciła dużą część terenów podbitych przez tego władcę. Ammisaduka(1646-1626 p.n.e.) wydał edykt anulujący długi społeczeństwa narosłe zajego poprzednika-Ammiditany (1682-1647 p.n.e.) i wyrwał z rąk dynastii nadmorskiej kilka miast Babilonii (wymienione są w jego edykcie). Ostatnim królem dynastii amoryckiej Samsuditana(1625-1595 p.n.e.). Nie powstrzymał on armii hetyckiej, która w brawurowym rajdzie pod wodzą króla Mursilisa zdobyła Babilon, złupiła go, spaliła i zabrała posąg boga Marduka. Samsuditana zginął. Był to koniec I dynastii babilońskiej, która odmieniła historyczną perspektywę starożytnego Międzyrzecza.

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz

Użytkownik	Nefertari
	Dodano: 2007-10-04 Wszędzie szukałam tekstów mówiących o państwie starobabilońskim i znalazłam :-). Poczytałam sobie i mam nadzieję, że zabłysnę na wykładzie:-) Edytuj

Strona nie została odnaleziona!

Niestety szukana przez Ciebie strona nie została odnaleziona, czyli wystąpił znienawidzony przez wszystkich błąd 404. Istnieją dwa wytłumaczenia; możliwe, iż szukana strona została usunięta lub przesunięta, albo po prostu źle wpisałeś/aś adres URL. Ale niestety istnieje też ryzyko, iż to my coś 'sknociliśmy' (oby nie!) w kodzie strony i zakradł się tzw. "bug", czyli po polsku robal. Koniecznie daj nam o tym znać; skopiuj link z paska przeglądarki i wyślij go na adres: naczelny[malpa]histurion.pl    Wspólnie oczyśćmy histuriona ze wszelkich błędów/robaków!