Mojżesz

Mojżesz żył w pierwszej połowie XIII w. p.n.e. Był głównym twórcą i prawodawcą judaizmu i prorokiem uznawanym w 3 tradycjach religijnych: judaizmie, chrześcijaństwie i islamie. Jest centralną postacią biblijnego Pięcioksięgu. W szczególności Mojżesz jest główną postacią Księgi Wyjścia, drugiej w Pięcioksięgu, oraz 3 następnych (Kapłańskiej, Liczb, Powtórzonego Prawa). Według nich Mojżesz urodził się w Egipcie w okresie, gdy Egipcjanie nakazywali zabijanie zaraz po narodzeniu synów niewolników hebrajskich, aby uchronić go przed śmiercią został porzucony przez matkę, ale dzięki interwencji jego siostry Miriam, znalazła go i wychowała córka faraona. Dorósłszy, stanął po stronie rodaków. Zabiwszy pewnego Egipcjanina musiał uciekać i zamieszkał w ziemi, Madian. Tam ukazał mu się w płonącym krzaku Bóg Jahwe, który objawił mu swoje imię i powołał go do wyprowadzenia ludu Izraela z Egiptu. Gdy Mojżesz z bratem, Aaronem stanęli przed faraonem, by uzyskać zgodę na opuszczenie Egiptu, ten mimo cudownych znaków odmówił wypuszczenia Hebrajczyków. Do wyrażenia zgody skłoniły go dopiero zesłane przez Boga na Egipt kolejne klęski żywiołowe (10 plag egip.). Za odchodzącymi Izraelitami wyruszył pościg, który zatonął w Morzu Sitowia (mylny przekł. Morze Czerwone). Trudne warunki na pustyni przyczyniały się wielokrotnie do buntów Izraelitów przeciwko Mojżeszowi, który mimo to wyprowadzał ich z kolejnych niebezpieczeństw i wstawiał się do Boga za ludem. Na pustyni, na górze Synaj Bóg Jahwe zawarł przymierze z Izraelem, którego reprezentantem był Mojżesz. Bóg przyrzekł ludowi swoją opiekę, żądając w zamian wierności i przestrzegania praw Bożych, z Dziesięcioma Przykazaniami (Dekalogiem) na czele. Zszedłszy z góry i ujrzawszy Izraelitów czczących złotego cielca Mojżesz potłukł otrzymane od Boga kamienne tablice z Dekalogiem (częsty motyw ikonograficzny); potem jednak na polecenie Boga i wg jego wskazówek odtworzył je. Mojżesz zainicjował też kult Boży w Namiocie Spotkania i kapłaństwo, które powierzył Aaronowi. Za życia Mojżesza Izraelici podbili Zajordanię, nie byli jednak w stanie zdobyć ziemi Kanaan, przyobiecanej im przez Boga. Mojżesz zmarł na górze Nebo w Moabie, pozostawiając jako swojego następcę Jozuego. Ponieważ w świetle nowszych badań historycznych Pięcioksiąg w obecnej postaci powstał ok. V w. p.n.e., wiele wieków po śmierci Mojżesza, zaś pod względem formy literackiej nie jest traktatem historycznym, lecz zbiorem tradycji rozwijanych przez wieki, trudno rozstrzygnąć, na ile powyższy obraz życia Mojżesza jest historią, a na ile teologiczno-literacki. Uczeni nastawieni sceptycznie wątpili w samo istnienie Mojżesza, albo przynajmniej uważali, że jest on postacią legendarną. Fundamentalistyczna lektura Biblii skłaniała z kolei wielu komentatorów do dosłownego rozumienia zawartych w niej opowiadań. Najczęściej uważa się, że mimo wielu zawartych w narracji elementów legendarnych sam rdzeń Księgi Wyjścia i ksiąg następnych jest wiarogodny: pewne szczegóły pozwalają na przybliżone datowanie opuszczenia Egiptu przez przodków Izraela na pierwszą połowę XIII w. p.n.e. (podawany niekiedy XV w. p.n.e. jest mało prawdopodobny). Mojżesz (imię pochodzenia egipskiego) mógł być ich wodzem i autorytetem religijnym. Również idea przymierza z Jahwe i treść Dekalogu korespondują z ówczesną sytuacją. Do tego rdzenia dołączono liczne fabularne rozwinięcia teologiczno-literackie (midrasze) i późniejsze prawodawstwo żydowskie, które przypisano Mojżeszowi i inspiracji Bożej. Od starożytności po XVIII w. dość powszechnie przyjmowano dosłownie stwierdzenia Pięcioksięgu na temat spisania przez Mojżesza praw w nim zawartych i uznawano go za autora tego zbioru ksiąg (niekiedy nawet za autora opisu własnej śmierci!). Stąd bierze się nadawana im nazwa Prawa Mojżeszowego (Prawo, Tora). Tradycję tę należy widzieć jednak w świetle starożytnego pojmowania autorstwa, które pozwalało przedstawiać jako autora ojca (patrona) tradycji ujętej w księdze czy twórcę użytego w niej gatunku literackiego. Autorstwo Mojżesza oznaczało, więc, że uznawano go za ojca izraelskiego prawodawstwa i pierwszego historycznego przywódcę narodu. Rola Mojżesza w Pięcioksięgu wyznacza centralne znaczenie jego postaci w judaizmie (od imienia Mojżesza zwanego także dawniej w Polsce mozaizmem, czyli wyznaniem mojżeszowym). Naukę Mojżesza rozwijała ustna pobiblijna tradycja rabiniczna, a sam Mojżesz był bohaterem wielu starożytnych utworów apokryficznych. Chrześcijaństwo uznaje Mojżesza za czołową postać Starego Testamentu, Bożego proroka i prawodawcę.

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz