Naramsin

Naramsin (2291-2255 p.n.e.)

Odbudowane przez Sargona Kisz musiało tęsknić za swą dawną wolnością, bowiem szybko skorzystało ze sposobności, stworzonej przez zamieszanie i chwilowy bezwład władzy centralnej w Akadzie, aby uczynić się niezależnym. Na zwołanym zebraniu wybrano w Kisz własnego króla, który przybrał imię Iphurkisz, „Kisz zgromadzone”.

Nowy król Akadu, Naramsin, syn Manisztusu, był zajęty w swoim własnym kraju umocnieniem się na tronie oraz wyeliminowaniem przeciwników i najwyraźniej nie czuł się na siłach, by pokonać Kisz, wobec czego zadowolił się zawarciem traktatu o nieagresji i braterstwie.

Odstępstwo Kisz uczyniło niezależną od Akadu prawie całą południową Mezopotamię. Poza Kisz bowiem królestwa istniały w Ummie, gdzie rządził Urduenlila, oraz w Uruk i Ur, pod władzą Lugalane. Ten ostatni posunął się nawet do usunięcia córki Sargona, Enheduany, ze stanowiska arcykapłanki w Ur. Świadczy to wymownie o upadku prestiżu Akadu.

Skoro Kisz stało się niezależne, tytuł „króla Kisz”, noszony przez poprzedników Naramsina, nie wydawał się odpowiedni, toteż nowy władca występował jedynie jako „król Akadu”. Możliwe, że w czasie, gdy nosił on ten tytuł, miała miejsce jego zwycięska kampania przeciwko Błamowi, który najwyraźniej próbował pójść w ślady miasta Kisz. Jednakże kraj ten, panujący nad wschodnią drogą handlową, był zbyt ważny dla interesów Akadu, by można mu było pozwolić na tego rodzaju naśladownictwo. Naramsin, zastępując króla Elamu, przejął jego tytuł „Potężny”, który od tej pory poprzedzał jego własny - „króla Akadu” - dodając mu jednocześnie blasku.

W kilka lat po wstąpieniu Naramsina na tron utworzyła się skierowana przeciwko Akadowi potężna koalicja. Powody jej powstania nie są znane; być może wchodziła tu w grę obawa przed militarnymi możliwościami tego państwa, a może nęciły sąsiadów jego bogactwa. W skład przymierza weszły: na południu Kisz, Umma i Uruk oraz Nippur, na północnym wschodzie Simurrum i Nawar, na północnym zachodzie Mari. Nie jest znane położenie dwóch innych należących do koalicji krajów: Mardamanu (chyba że jest to metateza określenia mada Arman, „równina Aleppo”) i Maganu (chyba że jest to, używana w okresie późniejszym, nazwa Egiptu).

Atakiem kierowali trzej królowie: Iphurkisz, Urduenlila i Lugalane, z którymi mógł również wyruszać Amarenlila, król Nippur. Naramsin miał do dyspozycji wyłącznie siły Akadu, lecz przy ich pomocy dokonał cudów. W ciągu jednego roku przeprowadził dziewięć akcji bojowych, gromiąc swych wrogów i uzyskując pełnię władzy nad południową Mezopotamią aż do wybrzeży morskich. Z wdzięczności dla Enlila, który „osądził jego sprawę, oddał w jego ręce kierowanie ludem i pozwolił mu nie mieć żadnego przeciwnika”, Naramsin „(złamał) kajdany (oddziałów) Nippur”, czyli uwolnił je od służby wojskowej i obowiązkowych prac. Rozpoczął także odbudowę świątyni Enlila, Ekur.

Następne wyprawy poprowadził Naramsin do Subartu (późniejsza Asyria) i na zachód, do Cedrowego Lasu (Liban). Być może w powrotnej drodze zdobył Talhatum nad górnym biegiem rzeki Chabur. Zachowana w położonym jeszcze bardziej na północ Diarbekir płaskorzeźba [92/93] Naramsina, wykuta w skale, mogła zostać wykonana właśnie z tej okazji.

Mniej więcej w tym czasie przyjął Naramsin tytuł „króla czterech stron świata” albo bardziej dosłownie, „czterech wybrzeży (świata)”, jako że świat wyobrażano sobie jako wyspę otoczoną gorzkim, czyli słonym, morzem. Tytuł ten sławił jego bohaterskie czyny - pokonanie „czterech stron świata”, gdy zwróciły się one przeciwko niemu.

Dla współobywateli dokonania Naramsina w tych trudnych okolicznościach wydawały się czymś nadludzkim, wręcz boskim, zapragnęli więc uczynić swego zbawcę bogiem miasta. Zasięgnęli zatem opinii na ten temat u wszystkich głównych bogów w kraju i otrzymawszy przyzwalające odpowiedzi, wybudowali świątynię dla Naramsina. Od tego czasu jego imieniu towarzyszył zawsze w piśmie znak symbolizujący boskość. Tuż przed swym ubóstwieniem Naramsin odniósł zapewne zwycięstwo nad Manium w Maganie; w kolejnej kampanii pokonał Simurrum i Aram, leżące na południe od Dolnego Zabu, i Lulubum, położone dalej na północy, upamiętniając ten sukces stelą zwycięstwa. Podczas tej wyprawy, jak się wydaje, przyprowadził z powrotem pewną liczbę dostojników, którzy uciekli z Subartu przed zbliżającą się armią akadyjską. Blisko Lulubum (w rejonie współczesnego Kirkuk) podbił kraj zwany Hurszammadki i własnoręcznie zabił dzikiego byka w górach Tibar. Najwidoczniej ataki plemion zamieszkujących te podbite krainy zagrażały zimowej drodze wiodącej do Niniwy i dalej na zachód.

Najbardziej imponującym z późniejszych dokonań Naramsina była kolejna wyprawa do Syrii, gdzie zdobył Armanum (Aleppo) i Eblę (Tell Mardich). Ridad, władca Armanum, został wzięty do niewoli i przywiązany do rozporowej belki w bramie wjazdowej. Naramsin uzyskał także pełnię władzy nad terenami kraju Aman i narzucił miastu Uliszum obowiązkową pracę, prawdopodobnie przy wznoszeniu fortu dla armii akadyjskiej w Szikumanum. Podczas tej kampanii dotarł do Morza Śródziemnego. Tylko z późniejszej tradycji znana jest jedna z ostatnich jego kampanii, skierowana przeciwko niezidentyfikowanemu miastu Apiszal, zdobytemu przez Naramsina za pomocą uczynionego pod murami podkopu.

Odbudowa świątyni Enlila w Nippur została, jak się wydaje, zaplanowana i podjęta przez Naramsina z wielkim rozmachem, właściwie jako wzniesienie całkiem nowej konstrukcji. Istniejąca bowiem budowla została zburzona, a jeden rok panowania króla wziął swe miano od położenia nowych fundamentów świątyni. Być może jednak prace nie wykroczyły wówczas poza ten wstępny etap. Wprawdzie w murach znaleziono cegły z imieniem Naramsina jako budowniczego przybytku boga, lecz równie dobrze mogły one zostać wyprodukowane za jego panowania, a użyte później przez jego syna, Szarkaliszarri, który dokończył budowy.

W dziele Przeklinanie Akadu, być może dla celów dydaktycznych i pod wpływem tradycji, podkreślającej samowolę Naramsina, podjęcie przezeń odbudowy świątyni ukazane jest jako akt bezbożności, co nie może być chyba historyczną prawdą.

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz