Matura 3. Izraelici i Judaizm

2017-09-18 | Autor: Dariusz Kołodziejczyk

Wstępny opis

W tym ciekawym temacie zapoznasz się z historią Izraelitów, zapamiętasz jej okresy oraz podstawowe postacie, poznasz też główne założenia judaizmu oraz symbolikę, która pozwoli odróżnić go od innych religii.

Opis wymaganych pojęć

Starożytny Izrael

Temat rozpoczynamy od praojca Izraelitów- Abrahama ¹ - który przeniósł się z Ur do Kanaanu (od niego religie abramowe: judaizm, chrześcijaństwo i islam).Od jego syna Izaaka wywodzą się Hebrajczycy. Pierwszy okres w dziejach Izraelitów to okres patriarchów-wśród nich Jakuba (Izraela)-od jego 12 synów wywodzi się podział na 12 plemion izraelskich; w XV w. p.n.e. Izraelici są w niewoli w Egipcie ² -wyprowadza ich stamtąd Mojżesz ³ -twórca religii i prawa-po powrocie dokonują podboju Kanaanu ⁴ - jest to okres sędziów, w XI w. p.n.e. pojawiają się królowie: Saul (toczy wojny z Filistynami),Dawid ⁵ (przenosi stolicę do Jerozolimy) i Salomon ⁶ (buduje świątynię Jahwe w Jerozolimie),ok. 929r .p.n.e. następuje rozpad na królestwo Judy ( 4plemiona) i Izrael (8plemion),- jest to czas licznych proroków ⁷ -w 721 r. p.n.e. Izrael zostaje podbity przez Asyrię a w 587 p.n.e. Juda przez Babilończyków- po krótkiej niewoli babilońskiej ⁸ ,uwolnieni przez króla Persji Cyrus II w 539 p. n. e powracają Izraelici i budują 2 świątynię, później znajdują się pod panowaniem Persów i Syryjczyków, dzięki powstaniu Judy Machabeusza wywalczają sobie niepodległość w 142 p.n.e., jednak już w 63 r. p. n. e zostają rzymska prowincją w własnym królem. Przełom tysiącleci to podział Izraelitów na sekty: faryzeuszy, saduceuszy, esseńczyków i zelotów. W latach 66-73 n.e. dochodzi do I wojny żydowskiej ⁹ - zakończonej zniszczeniem przez Rzymian świątyni jerozolimskiej, po II wojnie ¹⁰ w latach 132-135 Rzymianie wprowadzają nowa nazwę prowincji Palestyna, zakazują tam judaizmu i rozpraszają Izraelitów po całym imperium (wielka diaspora ¹¹ -która potrwa do 1948 roku). Religia Izraelitów - judaizm ¹² - opiera się na części Biblii- Starym Testamencie ¹³ (Tora-to Pięcioksiąg)-zbiorze mitów i historii, który powstawał ok.1000 lat. Bogiem Izraelitów był Jahwe ¹⁴ (Jehowa)-jest to religia monoteistyczna ¹⁵ (od twórcy Dekalogu- Mojżesza-zwana też mojżeszową /mozaizmem/-opiera się na Torze (tradycji), wyznawaniu wiary w domach modlitwy - synagogach ¹⁶ , która wykładana jest przez uczonych w piśmie - rabinów ¹⁷ . Symbolami religii są Arka Przymierza ¹⁸ , Gwiazda Dawida ¹⁹ (Tarcza Dawida), Menora ²⁰ oraz obrzezanie chłopców. Świętym dniem jest sobota-szabat.

Wymagane daty

ok. 1700 r. p.n.e. - Wędrówka Abrahama z Ur w Mezopotamii do kraju Kanaan
ok. 1600 r. p.n.e. - przybycie Hebrajczyków do Egiptu, początek "niewoli egipskiej"
ok. 1200 r. p.n.e. - wyprowadzenie Hebrajczyków z Egiptu przez Mojżesza, koniec ?niewoli egipskiej"
ok. 1150 r. p.n.e. - podbicie ziem Kanaanu przez Hebrajczyków
ok. 1000 r. p.n.e. - Jerozolima ustanowiona przez króla Dawida stolicą Izraelitów
586 r. p.n.e. - zdobycie Jerozolimy przez Babilończyków, początek "niewoli babilońskiej"
539 r. p.n.e. - Podbój Babilonii przez Persów, koniec "niewoli babilońskiej"
66 - 73 n.e. - I wojna żydowska, Judea prowincją rzymską
132 - 135 n.e. II wojna żydowska, kolejne nieudane powstanie Izraelitów, początek "wielkiej diaspory"

Przypisy

1. Abraham - według Starego Testamentu, ojciec narodu żydowskiego. Przywędrował ze swoją rodziną z miasta Ur w Mezopotamii do Kanaan (Palestyny), ok. 1700r p.n.e. Jego potomstwo dało początek religiom monoteistycznym (abrahamowym) : judaizm, chrześcijaństwo, islam, uznającym go za proroka.

2. niewola egipska - Hebrajczycy, którzy nazywali siebie Izraelitami, przybyli do Egiptu w ok. 1600 r. p.n.e. w poszukiwaniu lepszych warunków do życia. Tam przez kilka stuleci byli wykorzystywani przez faraonów do niewolniczej pracy. Ok. roku 1200 p.n.e. pod wodzą Mojżesza opuścili Egipt wędrując przez ok. czterdzieści lat do "Ziemi Obiecanej" - Kanaanu. Okres przebywania Hebrajczyków w Egipcie nazywany jest "niewolą egipską".

3. Mojżesz - Wybrany przez Boga przywódca Hebrajczyków, który wyprowadził ich z "niewoli egipskiej. Mojżesz otrzymał od Boga i wprowadził zasady prawa żydowskiego i religii mojżeszowej

4. Kanaan - teren nizinny u wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego, obecnie Syria, Palestyna. Ok. roku 1150 p.n.e. lud wyprowadzony z Egiptu przez Mojżesza podbił te ziemie i traktował jako "Ziemia Obiecana"

5. Dawid - znany z biblijnej opowieści o walce z Goliatem. Król Izraelitów, autor najstarszych psalmów. Następca króla Saula. Król wojownik, po zdobyciu Jerozolimy (ok. 1000 r. p.n.e.), ustanowił ją stolicą zjednoczonego narodu izraelskiego.

6. Salomon - syn i następca Dawida, król Izraelitów, znany ze swojej przysłowiowej mądrości. Budowniczy świątyni Jahwe w Jerozolimie. Za jego panowania Izrael przeżywał rozkwit militarny i terytorialny.

7. prorok - w religiach osoba będąca "ustami" Boga, przemawiający Jego głosem. Prorocy bywali założycielami religii, głosicielami nauk moralnych.

8. niewola babilońska - Po śmierci Salomona królestwo Izraelitów rozpadło się. Osłabione stawało się łupem państw sąsiednich. W roku 586 p.n.e. Jerozolima została zdobyta i złupiona przez Babilończyków. Duża część judejskiej ludności została przesiedlona do Mezopotamii. W roku 539 p.n.e. Babilon zdobył król perski Cyrrus, który pozwolił żydom na powrót do Palestyny i odbudowę świątyni w Jerozolimie. Okres od zdobycia Jerozolimy do powrotu do niej Izraelitów nazywany jest "niewolą babilońską".

9. I wojna żydowska (66-73 n.e.) - w roku 63 p.n.e. wolne państwo żydowskie zostało pokonane przez wielkiego wodza rzymskiego Pompejusza stając się prowincją rzymską. W roku 66 n.e. wybuchło powstanie żydowskie przeciw okupantowi. Powstańcy ponieśli klęskę, Jerozolima została zdobyta a wielka świątynia zniszczona w roku 70 n.e. Wojnę opisał rzymski historyk pochodzenia żydowskiego Józef Flawiusz.

10. II wojna żydowska (132-135 n.e.) - kolejne powstanie Żydów przeciw Rzymianom. Zaskoczeni okupanci początkowo ponosili kęski. Po ściągnięciu posiłków z innych prowincji Rzymianie w roku 135 ponownie zdobyli Jerozolimę. W konsekwencji władze zakazały praktyk judaizmu, zmieniono nazwę prowincji z Judei na Palestynę i dokonano rozproszenia i wygnania ludności żydowskiej z Palestyny.

11. wielka diaspora - to konsekwencja nieudanego powstania żydowskiego w latach 132-135 n.e. Cesarz Hadrian zarządził wygnanie żydów z Palestyny. Wielu Żydów opuściło też granice Imperium Rzymskiego osiedlając się w Persji, Mezopotamii, na Półwyspie Arabskim. To wielkie rozproszenie, utrata swojej "ojcowizny" trwała kilkanaście wieków, aż do powstania państwa Izrael w roku 1948.

12. judaizm - monoteistyczna, narodowa religia Żydów, oparta na Starym Testamencie, dająca korzenie chrześcijaństwu.

13. Stary Testament - starsza część Biblii opisująca dzieje od stworzenia świata do oczekiwania na przyjścia Mesjasza syna Boga. Zbiór mitów i historii narodu żydowskiego. Zawiera wizję świata i człowieka, przypowieści, mądrości, prawa na czele z 10 przykazaniami i zapowiedź przyjścia Odkupiciela. Księgi Starego Testamentu były pisane przez wiele wieków, pierwsze powstały ok roku 1000 p.n.e. Księgi usystematyzowano i stworzono kanon Starego Testamentu na przełomie starej i nowej ery.

14. Jahwe - imię Boga w religii monoteistycznej Żydów i Chrześcijan.

15. religia monoteistyczna - idea wyznawania jednego Boga, lojalność wobec jedynego Najwyższego Stwórcy

16. synagoga - dom, miejsce spotkań na modlitwy, zgromadzeń religijnych i społecznych ludności żydowskiej.

17. rabin - żydowski uczony w Piśmie Świętym, tłumaczący i interpretujący jego treść.

18. Arka Przymierza - według tradycji skrzynia w której przechowane były kamienne tablice dekalogu otrzymanego na górze Synaj przez Mojżesza od Boga.

19. Gwiazda Dawida - tarcza Dawida, sześcioramienna gwiazda, symbol narodu żydowskiego. Obecnie znak na fladze Izraela.

20. Menora - siedmioramienny, ozdobny świecznik, używany przez Żydów w świątyniach, symbol narodu żydowskiego.

Etykiety:

Matura Judaizm Stary testament Arka Przymierza Abraham Mojżesz

Podziel się!

Przeczytaj również...