Matura 7. Kultura śródziemnomorska

2017-09-20 | Autor: Dariusz Kołodziejczyk

Wstępny opis

Temat wymaga rozróżniania osiągnięć starożytnych Rzymian i Greków, znajomości głównych twórców i zabytków, zwróć też uwagę na style w sztuce greckiej oraz podstawowe pojęcia.

Opis wymaganych pojęć

Zapoznając się z dorobkiem kulturowym antyku zwróć uwagę na prawo¹ (Drakona, Solona, XII tablic), naukę² (filozofia, matematyka), sport³ (olimpiady - pierwsza zapisana w 766 r. p.n.e.), teatr⁴ (tragicy) i religię⁵ (politeizm, antropomorfizm, mitologię, panteon bogów, muzy, herosi, miejsca kultu, wyrocznie, życie pozagrobowe - np. Hades), literaturę (epikę, poezję, historiografię), sztukę (motywy, rzeźby - np. wilczyca kapitolińska, mozaiki), architekturę⁶ (style greckie, gimnazjony, odeony, amfiteatry, świątynie, cyrki, łuki triumfalne, termy, bazyliki, akwedukty, drogi), zabytki⁷ (Akropol, cuda świata, Panteon, Forum Romanum, Koloseum, Łuk Triumfalny, posągi, Termy Karakalii, Mur Aureliana, Ołtarz Pokoju), naucz się też rozpoznawać alfabety grecki i rzymski⁸ . Zapoznaj się z pojęciami hellenizacja⁹ , mecenat¹⁰ i romanizacja prowincji¹¹ .

Przypisy

1. prawo - początki prawodawstwa mają swoje źródło już w starożytności. Drakon, wybitny polityk ateński, uporządkował prawo karne, przysłowiowe, surowe ?prawa drakońskie" 621r. p.n.e. Solon ateński prawodawca i reformator. Ok. roku 590 p.n.e. zakwestionował dotychczasowy podział na uprzywilejowaną arystokratyczną mniejszość i resztę społeczeństwa. Ważniejszą jego reformą było jednorazowe umorzenie długów. Zakazał na przyszłość udzielania pożyczek pod zastaw dłużnika lub członków jego rodziny. W Rzymie pierwszym pisaną kodyfikacją było prawo XII tablic z połowy V w. p.n.e. Na tablicach spisano podstawowe zasady prawa procesowego, rodzinnego, spadkowego, karnego, cywilnego i gospodarczego. Prawodawstwo rzymskie było źródłem praw istniejących do dzisiaj.

2. nauka - już w starożytności kwestionowano wartość człowieka wyłącznie na podstawie urodzenia. Dużą wagę przywiązywano do mądrości wynikającej z wykształcenia. Starożytna Grecja jest kolebką filozofii i matematyki. Rzymianie byli zafascynowani nauką grecką, chętnie kształcili się u Greków właśnie wyjeżdżając do przedstawicieli renomowanych szkół, lub zatrudniając nauczycieli (niewolników greckich) w swoich domach. Najbardziej znani przedstawiciele filozofii greckiej: Sokrates dla którego filozofia ?mądrość" była sensem życia, a bezpośrednia kontakt z rozmówcą prawdziwą wartością intelektualną. Platon, uczeń Sokratesa, autor nauki o świecie idei, którego jedynie cienie docierają do naszych zmysłów. Świat który postrzegamy jest jedynie odbiciem świata idei. Nie jest możliwe poznanie zmysłowe świata idei. Arystoteles, uczeń Platona, napisał wiele traktatów, z jego dorobku korzystano w średniowieczu, także przez chrześcijaństwo. Stworzył naukę o państwie i teorię ustrojów państwowych. Grecja wydała wielu matematyków: Tales z Miletu, żyjący na przełomie VII/VI w. p.n.e. Przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, dał podstawy geometrii, uznawał wodę za początek wszechrzeczy, poszukiwał zasad funkcjonowania wszechświata. Pitagoras, żył na przełomie VI i V w. p.n.e. filozof i matematyk grecki, autor znanego twierdzenia dotyczącego boków trójkąta. Twórca teorii liczb (wszystko jest liczbą),

3. sport - rywalizacja sportowa była w starożytności ważnym aspektem społecznym. Zwycięstwo w rywalizacji sportowej stawiano na równi ze zwycięstwem w walce. Przynosiło ono prestiż i uznanie nie tylko indywidualnie ale i dla polis z którego pochodził zwycięzca. Najbardziej znane są greckie igrzyska w Olimpii, gdzie po raz pierwszy rywalizowano w roku 776 p.n.e.

4. teatr - tradycja teatru greckiego (tragedii) związana jest z obrzędami religijnymi ku czci Dionizosa. Składano w ofierze koziołka, towarzyszyły temu pieśni. Z czasem występować zaczęli zawodowi pieśniarze i chór, widownia miała swoje miejsca siedzące. Najbardziej znanymi tragikami greckimi byli: Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Napisali oni w sumie 300 sztuk, z czego zachowały się 32.

5. religia - religię świata śródziemnomorskiego cechował politeizm i antropomorfizm(nadawanie cech ludzkich bóstwom). Zarówno Grecy jak i Rzymianie mieli swoją mitologie (zbiór wierzeń i wyjaśnień zjawisk przyrody, pochodzenia i początku świata). Opisany w niej był panteon bogów mających przypisaną hierarchę, zadania, posiadających ludzkie cechy charakteru. Półbogami z nadludzką mocą byli herosi. Muzy były boginiami muzyki i sztuki. Obywatelską powinność religijną sprawowano w miejscach kultu. Najbardziej znanymi były Delfy, Parnas Helikon. W wyroczniach zasięgano rady co do dalszego postępowania czy możliwości sukcesu w wojnie. Wierzono w życie po śmierci, wg mitologi greckiej Hades był miejscem gdzie trafiali zmarli przewożeni przez rzekę Styks łodzią Charona. Zarówno Greków jak a szczególnie Rzymian cechował formalizm każdej podjętej czynności, której towarzyszyć musiał odpowiedni ceremoniał, modły do boga. Rzymianie szczególnie wyróżniali się swoistym pragmatyzmem w relacjach z bogami ?Daję Ci byś Ty mi dał".

6. architektura - antyczna architektura miała swoje specyficzne cechy pozwalające obecnie bez trudu ją rozpoznawać. Wyróżnia się monumentalnością, charakterystycznymi kolumnami greckimi w stylach jońskim, korynckim i doryckim. Najbardziej rozpoznawanym pomnikiem architektury greckiej jest Akropol. Krytym miejscem ćwiczeń fizycznych były gimnazjony. Szczególnym miejscem przedstawień muzycznych i recytatorskich był odeon, okrągły, zadaszony budynek. W architekturze rzymskiej na szczególną uwagę zasługują cyrki - miejsca rozrywki, nawet tak drastycznej jak walki gladiatorów i śmierci chrześcijan, wyścigi zaprzęgów konnych, termy - miejsca gdzie zażywano kąpieli, prowadzono dyskusje towarzyskie, akwedukty - z wielkim rozmachem przedsięwzięcia dostarczania wody do miast. Budownictwo rzymskie wyróżniają także bite drogi, łuki triumfalne dla upamiętnienia wielkich zwycięstw. Inne niż obecnie przeznaczenie miały bazyliki, były to budowle z przeznaczeniem na sądy, zebrania obywatelskie i targi.

7. zabytki - do czasów obecnych pozostało wiele zabytków architektury antycznej. Obowiązkowym punktem wycieczek w Atenach jest wzgórze Akropol gdzie znajduje się świątynia Ateny Partenon w stylu doryckim z elementami rzeźbiarskimi Fidiasza. Siedem cudów świata starożytnego: piramida Cheopsa,wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie,świątynia Artemidy w Efezie, posąg Zeusa w Olimpii, mauzoleum w Halikarnasie, kolos Rodyjski i latarnia morska w Faros, z czego do obecnych czasów pozostała pozycja pierwsza. Z rzymskich zabytków pozostały do naszych czasów (również jako obowiązkowy punkt wycieczek) Forum Romanum w Rzymie, Łuk Triumfalny Konstantyna Wlk. największe termy rzymskie zasilane z akweduktu - Termy Karakali, poświęcony bóstwom Panteon z roku 125 z największą okrągłą kopuła, betonowy Mur Aureliana fortyfikacja Rzymu z końca III w. Marmurowy Ołtarz Pokoju z czasów Oktawiana Augusta.

8. alfabet grecki - swój początek ma jeszcze w tzw. wiekach ciemnych. Widać w nim wyraźnie wpływy wschodnie. Pisano po grecku we wschodniej części Imperium Rzymskiego. Znaki alfabetu greckiego używane są w matematyce zwłaszcza trygonometrii. Obecnie istnieje język nowogrecki

alfabet rzymski - najbardziej rozpowszechniony w Europie i na świecie. Początki swe bierze z alfabetu Etrusków w VIII w. p.n.e. Pierwsze znane zapiski po łacinie odnotowano na tablicy ? lapis niger" czcionką majuskułą (wielkie litery)

9. hellenizacja - proces polegający na wpływie kultury i języka greckiego na inne kraje i kultury. Nasiliło się to w dobie Imperium Aleksandra Macedońskiego, a dla Rzymu po roku 146 p.n.e. kiedy podbito Grecję. Patrycjusze przejęli wiele dóbr kultury zachwyceni jej wielkością. Chętnie kształcono się w Grecji lub sprowadzano niewolników w charakterze nauczycieli, lekarzy. Zhellenizowana była wschodnia część Cesarstwa Rzymskiego.

10. Mecenat - to opieka bogatych i wpływowych ludzi, instytucji nad artystami, naukowcami. Nazwa pochodzi od postaci Gajusza Cilniusza Mecenasa, polityka blisko związanego z Oktawianem Augustem. Mecenas patronował między innymi Wergiliuszowi i Horecemu.

11. romanizacja prowincji - proces wpływu kultury rzymskiej na podpite prowincje, które najczęściej chętnie przyjmowały wysoką kulturę (język, gospodarkę, architekturę, relacje społeczne, prawodawstwo). Największej romanizacji uległa zachodnia część imperium, czego dobitnym dowodem jest obecny charakter kulturowe Europy.

Etykiety:

Matura hellenizacja cuda świata mecenat teatr starożytny

Podziel się!

Przeczytaj również...