Bitwa pod Sentinum
III wojna samnicka
Samnici byli wojowniczym ludem ze środkowej Italii. Zajmowali się rolnictwem i hodowlą, istotną rolę odgrywały też u nich działania wojenne. Lud ten był w stanie wystawiać kilkudziesięciotysięczne armie i był właściwie równorzędnym przeciwnikiem dla Rzymu. Samnici toczyli wojny z innymi plemionami italskimi, czasem również z greckimi koloniami na południu półwyspu. Nie były to jednak systematyczne podboje, jak w przypadku Rzymian, ale rozbójnicze rajdy, mające na celu głównie zdobycie łupów nie trwałe opanowanie jakiejś ziemi. Gdy w IV i III w. p.n.e. republika rzymska dążyła do dominacji w Italii, Samnici byli jednymi z jej najgroźniejszych wrogów. Walki toczyły się ze zmiennym szczęściem. Miały miejsce trzy wojny zwane samnickimi (w latach 343 – 341, 326 – 304 oraz 298 – 290 p.n.e.). Dopiero ostatnia przyniosła rozstrzygnięcie i osłabiła Samnitów na tyle, że nie byli już w stanie samodzielnie walczyć przeciw Rzymianom.
W III wojnie Samnitów wspierali Sabinowie, Umbrowie, część Etrusków oraz celtyckie plemię Senonów. Dzięki tym sojusznikom Samnici zmusili wroga do walki na dwa fronty. Zmagania zaczęły się niepomyślnie dla republiki – Rzymianie ponieśli porażkę pod Camerinum. Państwo rzymskie odnosiło sukcesy m.in. dzięki błyskawicznemu uzupełnianiu strat nawet po największych klęskach, więc wkrótce zmobilizowano nowe siły. Wojska te pod dowództwem konsulów wyruszyły w 295 r. p.n.e. do Umbrii. Pod Sentinum doszło do bitwy z głównymi siłami samnickimi wspieranymi przez Galów (tak Rzymianie nazywali wszystkich Celtów, tu chodzi o Senonów).
Armie przeciwników
Rzymianie prawdopodobnie po raz pierwszy użyli w bitwie obu armii konsularnych jednocześnie. Dowodzili nimi sprawujący wówczas funkcje konsulów Publiusz Decjusz Mus i Fabiusz Maksymus Rullianus. Ich wojska składały się z czterech legionów rzymskich oraz czterech jednostek sojuszników. Towarzyszyły im odpowiednie formacje kawalerii (liczniejszej u sprzymierzeńców niż u Rzymian). Dawało to łącznie ok. 40 000 ludzi. W tym czasie armia republiki odeszła już od szyku falangi, zastępując ją szykiem manipularnym w kształcie szachownicy (quincunx), który umożliwiał sprawne wprowadzanie do walki odwodów, a dzięki swej elastyczności ułatwiał manewrowanie. Dawało to sporą przewagę nad wrogami, którzy nie znali tej metody walki. W czasach republiki piechota rzymska dzieliła się na nieregularne lekkozbrojne oddziały velites oraz właściwych legionistów. Wśród legionistów występował z kolei podział ze względu na wiek. Najmłodsi – hastati i starsi – principes walczyli oszczepami i mieczami, główną bronią weteranów triarii były długie włócznie. Hastati i principes nosili zbroje w formie pektorałów, a triarii kolczugi. Wszystkie te formacje miały duże tarcze osłaniające ciało od stóp do szyi. Piechota sojuszników italskich była zorganizowana i uzbrojona podobnie jak rzymska. Jazda walczyła przede wszystkim włóczniami, do ochrony służyły im kolczugi i okrągłe tarcze.
Wojska wodza samnickiego Egnacjusza były liczniejsze od Rzymian, ich liczba wynosiła zapewne ok. 50 000 ludzi. Samnici mieli doskonałe oddziały lekkozbrojne wyposażone w oszczepy, świetnie nadające się do organizowania zasadzek, ale w otwartej walce ustępujące legionistom. Równorzędnym przeciwnikiem dla Rzymian była ciężka piechota samnicka walcząca włóczniami, chroniona pancerzami i ciężkimi tarczami (przypominała rzymską formację triarii). Elitarną formacją tego ludu był tzw. legion lniany, którego członkowie nosili białe tuniki i bogato zdobioną broń. Jazda Samnitów była podobna do rzymskiej. O oddziałach galijskich niewiele można powiedzieć. Ich wojownicy byli nieregularnie uzbrojeni (w zależności od majątku) i słabo zorganizowani (zbierali się w luźne grupy według przynależności klanowej). Sporą wartość bojową miała celtycka kawaleria, w której służyli najbogatsi, a więc mogący sprawić sobie najlepsze uzbrojenie. Galowie mieli też ze sobą rydwany. Broń ta już wtedy była uważana za przestarzałą, ale ciągle była w stanie wprowadzić zamieszanie w szyki wroga.
Bitwa
Przeciwnicy założyli obozy w odległości ok. 6 km od siebie. Po dwóch dniach drobnych potyczek, obie armie ustawiły się wreszcie w szykach, gotowe do walki. Lewym skrzydłem rzymskim dowodził Decjusz, a prawym Fabiusz (każdy z jedną armią konsularną – 2 legionami i 2 oddziałami sprzymierzeńców). Egnacjusz na prawym skrzydle ustawił Galów, a własnych ludzi na lewym. Obie armie na skrzydłach miały jazdę, a na prawym skrzydle wojsk Egnacjusza stanęły też celtyckie rydwany. Rzymscy wodzowie mieli różne koncepcje walki – Decjusz natychmiast rozpoczął zdecydowany atak na stojących naprzeciw niego Galów, a Fabiusz sprowokował Samnitów do walki, chcąc aby wykrwawili się atakując jego szyki. Piechota Decjusz nie przełamała formacji Galów, ale jego jazda rozbiła ich konnicę. Wtedy do ataku ruszyły rydwany, zmuszając rzymską kawalerię do ucieczki. Celtowie zaczęli oskrzydlać legiony. Sytuacja stawała się rozpaczliwa. Wtedy konsul dokonał przerażającego rytuału zwanego devotio (poświęcenie). Powtórzywszy za kapłanem odpowiednią formułę, rzucił się samotnie w największy tłum wrogów i zginął w walce. Zgodnie z rzymskimi wierzeniami śmierć poświęcającego się ściągała przekleństwo bóstw podziemi na jego wrogów. Faktycznie, wkrótce Rzymianie zaczęli zyskiwać przewagę. W dzisiejszych czasach trudno nam uwierzyć w działanie magii, ale siłę devotio można wytłumaczyć prosto – żołnierze widząc śmierć wodza pałali żądzą zemsty, co wzmagało ich siły i determinację. Poza tym ważna była autosugestia – jeśli ktoś wierzył w ten rytuał, wierzył też, że po jego dokonaniu zwycięstwo jest pewne. Po pewnym czasie na lewe skrzydło dotarły też posiłki od Fabiusza (najprawdopodobniej wysłał trzymanych w rezerwie triarii). Galowie zaczęli powoli ustępować pod naporem Rzymian. Tymczasem na prawym skrzydle legiony po odparciu bezskutecznych ataków wroga przeszły do kontrataku. Szyk Samnitów zachwiał się, a gdy kawaleria Fabiusza rozbiła ich jazdę i uderzyła na tyły piechoty, natychmiast się rozsypał. Fabiusz wydzielił część jednostek i posłał je na lewe skrzydło, gdzie sytuacja nie była jeszcze rozstrzygnięta. Okrążyli oni Celtów, których wybito niemal do nogi. Resztę żołnierzy konsul poprowadził do ataku na wrogi obóz. Jego zdobycie nie stanowiło już problemu, bo Samnici byli spanikowani i zdezorganizowani. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Rzymian okupionym stratą ok. 8000 ludzi (w zdecydowanej większości z armii Decjusza). Ich wrogowie zostawili na polu bitwy 25 000 zabitych (głównie Galów, sporo Samnitów dostało się do niewoli).
Skutki bitwy
Rozbicie głównej armii Samnitów sprawiło, że Rzymianie szybko zmusili do kapitulacji ich północnych sojuszników, a następnie przerzucili wszystkie siły do Samnium. Samnici dalej stawiali opór, wystawiając kolejne wojska, ale nigdy nie zgromadzili tak wielkiej siły jak pod Sentinum. Walki trwały do 290 r. p.n.e. Rzymianie narzucili pokonanym twarde warunki. Samnici co prawda wsparli Pyrrusa podczas jego najazdu na Italię, ale sami nie znaczyli już zbyt wiele. Ich potęga została zniszczona pod Sentinum. Po tej bitwie coraz wyraźniej było widać, że poszczególne ludy italskie nie mają większych szans w starciu z republiką.
| 10 celnych komentarzy | Dodaj komentarz |
 Użytkownik | |
Dodano: 2006-12-11 Ciekawy artykuł, z resztą cała historia jest interesująca, zastanawiam się tylko dlaczego w szkołach mówią głownie o wojnach punickich, a nigdy o tym epizodzie z Samnitami. |
 Redaktor | |
Dodano: 2006-12-11 Napisałem ten artykuł właśnie aby przybliżyć ten ważny etap walki Rzymian o dominację na Półwyspie Apenińskim. O wojnach punickich mówi się wiele, bo to one uczyniły z Rzymu mocarstwo. Nie wszyscy jednak (w tym autorzy podręcznków szkolnych) pamiętają, że bez pokonania lokalnych przeciwników w Italii Rzym pozostałby tylko awanturniczym miastem-państwem. |
 Redaktor | |
Dodano: 2006-12-11 ... zastanawiam się tylko dlaczego w szkołach mówią głownie o wojnach punickich, a nigdy o tym epizodzie z Samnitami. I po to właśnie powstał histurion.pl - nowy punkt widzenia historii. Aby mówić o sprawach o których w szkole nie mówią (bo mają sztywny program, bo nie mają czasu, bo odwalają kiepską robotę za kiepską płacę, bo ....). |
 Redaktor | |
Dodano: 2006-12-13 Wypraszam sobie! Jeśli ktoś tu jest nauczycielem, to proszę bardzo - krytykujcie. Ale proszę się nie wypowiadać w taki sposób, tzn. wszyskich nauczycieli zaszufladkować. To nie znaczy, że ja jestem nauczycielem, ale uczy mnie genialny nauczyciel historii. Nie wspomniał w ogóle o wojnach punickich [co najwyżej jednym zdaniem], ale to nie znaczy, że odwala kiepską robotę. Mogłabym dużo tu napisać, ale w zasadzie to jest jeden jedyny nauczyciel, jakiego znam. Reszta tylko pracuje. |
|
Redaktor | |
Dodano: 2006-12-13 Nie denerwuj się bo złość piękności szkodzi. A Minerwa była (jest) piękna. Sama sobie odpowiedziałaś. To, że Ty masz genialnego nauczyciela historii wcale nie świadczy, że wszyscy historycy w szkołach są tacy. Większość to, niestety, jak w moim poście wyżej. Zresztą nie tylko historycy. Stąd potem pytania: dlaczego mi o tym w szkole nie mówiono a tylko o wojnach punickich? |
|
Użytkownik | |
Dodano: 2006-12-16 Kiedyś zadałem na innym forum podobne pytanie. Jeden z nauczycieli powiedział że czas im na to nie pozwala. Że trzeba iść z programem nauczania dalej. A uczniowie nie wiedzą nawet kim byli Scytowie. Bo tego w programie nie ma tak samo Galów i innych ważnych ludów i wydarzeń. I jak taki młody człowiek jak ja może polubić historie. Jeśli tak płytko się ją przestawia. |
|
Redaktor | |
Dodano: 2006-12-16 Całkowicie się z Tobą zgadzam. Szkolne podręczniki opisują wszystko zbyt pobieżnie. W książce do liceum (zakres "rozszerzony") o wojnach punickich mówi się w TRZECH zdaniach (po jednym na każdą z wojen), a takie rzeczy jak wojny z Samnitami czy Pyrrusem pojawiają się w tylko kalendarium. A kim byli Samnici? Kim był Pyrrus? Tego już się nie mówi. Nawet jeśli przyciągnęło to czyjąś uwagę, to i tak trzeba poszukać informacji w innych źródłach. A niewielu będzie się chciało to robić. Tym samym podręcznik nie jest w stanie przekonać do historii kogoś do tej pory niezainteresowanego, a zainteresowanych nudzi, bo sami wiedzą więcej niż jest opisane. |
|
Redaktor | |
Dodano: 2006-12-16 Co to za książki?! Ja mam poziom podstawowy i jest tam cała strona :P Poza tym jak nauczyciel uczy i jest dobrym nauczycielem, to nie potrzeba książek. Sam opowie, a poza tym to w dużym stopniu wina tych kretynów, co się uczą. To nie wina nauczyciela, że musi sprawdziany omawiać na lekcji, bo pół klasy pały dostało. Skoro on uczy, a oceny są jakie są, to chyba nie on jest idiotą. |
|
Redaktor | |
Dodano: 2007-01-31 Pod adresem http://www.livius.org/a/battlefields/sentinum/sentinum.JPG można zobaczyć zdjęcie pola bitwy pod Sentinum. Szkoda, że wcześniej go nie znalazłem :( Przydałoby się do artykułu. |
 Użytkownik | |
Dodano: 2007-02-26 Ja też się z wami zgodzę że szkolne podręczniki pomijają zbyt wiele faktów, materiał jest tylko pobiężny. A wracając do bitwy widoczny błąd Decjusza który wysłał swoich ludzi niepotrzebnie od razu do walki. |
Nasz facebook
Ciekawostka
Swetoniusz
Napisał dzieło "Żywoty Cezarów", któremu krytycy zarzucali 'brukowość', ze względu na zbytnie skupianie się na pikantnych szczegółach z życia osobistego cesarzy. ?
Postać historyczna
Podpowiedź: etruski władca, toczył walki z Rzymianami, próbując przywrócić władzę obalonemu królowi Tarkwiniuszowi Pysznemu.
Czytaj biografię
Losowe zdjęcie
