Saturnalia i ich związek z Bożym Narodzeniem
Saturnalia były jednym z ważniejszych świąt rzymskich. Z pewnością były też najbardziej lubiane – poeta Katullus nazwał je „najlepszym z dni”. Były to uroczystości na cześć Saturna, rzymskiego boga rolnictwa, utożsamionego później z greckim Kronosem. Oddawano też wtedy cześć jego żonie Ops – bogini dostatku. Obchodzono je w grudniu. Początkowo był to jeden dzień – czternasty przed kalendami styczniowymi, czyli 19 grudnia. Po reformie kalendarza dokonanej przez Juliusza Cezara grudzień miał dwa dni więcej, a święto przesunięto na szesnasty dzień przed kalendami (17 grudnia). Obchody święta wydłużały się, w połowie I w. p.n.e. obejmowały już tydzień (17 – 23 grudnia). Oktawian nakazał skrócić je do trzech dni, aby sądy nie musiały być zamknięte zbyt długo, ale niemal wszyscy i tak świętowali przez tydzień.
Obchody Saturnaliów dzieliły się na część państwową oraz nieoficjalną. Podczas tej pierwszej składano ofiary Saturnowi, a z jego posągu zdejmowano sznury wiążące go przez resztę roku. W pobliżu świątyni odbywała się też prawdopodobnie rytualna uczta (lectisternium), w której uczestniczył jakiś wizerunek boga (mógł to być posąg, ale też przebrany kapłan z atrybutami Saturna). Uczestnicy uroczystości wznosili okrzyk „Io, Saturnalia!”, którego znaczenie nie jest do końca jasne. Następnie odbywał się wielki bankiet. Radosny i swobodny charakter święta podkreślał już sam strój obywateli – nie noszono oficjalnej togi, wielu ubierało też pilleus – charakterystyczną czapkę wyzwoleńca. Podczas tego święta dokonywała się zamiana ról niewolników i ich panów, co miało przypominać mityczny złoty wiek, gdy panował Saturn, a wszyscy ludzie byli równi. Podczas prywatnych zabaw w domach niewolnicy nosili lepsze ubrania i jedli pierwsi, a ich właściciele im usługiwali i traktowali z szacunkiem. Często dawano służbie trochę pieniędzy i pozwalano grać w kości (był to jedyny czas w roku, w którym niewolnik mógł uprawiać hazard). Gry hazardowe, pijaństwo, maskarady i pochody prowadzone przez komicznie ubranych „królów” były charakterystyczne dla tego święta. Inny zwyczaj związany z Saturnaliami to obdarowywanie się prezentami. Bogaci dawali znajomym drobne przedmioty wykonane ze srebra (metal ten wiązano z Saturnem). Tradycyjnymi podarkami wśród biedniejszych były świece i gliniane figurki zwane sigillaria (figurki te przedstawiały postaci ludzkie i były symboliczną pozostałością dawnego zwyczaju składania ofiar z ludzi dla Saturna). Rzymianie zwykli też stroić wiecznie zielone rośliny (na znak czci dla boga, który może sprawić, że rośliny żyją nawet zimą) i dekorować domy girlandami i lampami. Świąteczny tydzień był wolny od pracy i szkoły. Spędzano go często odwiedzając rodzinę i przyjaciół. Niemal każdy urządzał w te dni przyjęcia i zapraszał na nie znajomych (według rzymskiego powiedzenia najlepiej było zaprosić gości „więcej niż Gracji, ale mniej niż Muz”, czyli więcej niż trzech, a mniej niż dziewięciu).
Większość Rzymian uwielbiała radosne grudniowe święta, ale niektórym jak np. Cyceronowi czy Senece nie podobało się dawanie niewolnikom swobody nawet przez tak krótki czas. Uważali, że uroczystości te są niebezpieczne, panujący podczas nich chaos może umożliwić bunt niewolników. Cycero oskarżał Katylinę o uknucie spisku mającego na celu wymordowanie swoich przeciwników właśnie w Saturnalia.
Skojarzenie Saturnaliów ze świętami Bożego Narodzenia jest nieuniknione. Uroczystość obchodzona w grudniu, czas radości i zabaw, obdarowywanie się prezentami, a nawet coś w rodzaju choinek. Przypadkowa zbieżność czy święta te coś łączy? Wszystko wskazuje na to, że wiele bożonarodzeniowych zwyczajów faktycznie mogło mieć swoje źródła w starożytnym Rzymie. Saturnalia obchodzono także w czasach późnego cesarstwa. Zmieniono wprawdzie nazwę na Brumalia, czyli święto przesilenia zimowego, ale tradycje pozostały. W Rzymie przybywało chrześcijan, a obchodzili oni Boże Narodzenie tuż po Brumaliach (zresztą datę 25 grudnia chrześcijanie wybrali, aby zastąpić nią inne rzymskie święto – Sol Invictus, Niezwyciężonego Słońca). Cały czas jednak obchodzono stare święto, aż w końcu związane z nimi zwyczaje przeniknęły do chrześcijańskich obchodów Bożego Narodzenia.
Więc które z naszych zwyczajów pochodzą z Rzymu? Cóż, raczej nie choinki. Zwyczaj ozdabiania wiecznie zielonych drzewek i krzewów z czasem poszedł w zapomnienie. Powrócił w XVI w. w Niemczech (nic nie wskazuje jednak na to, że Niemcy wzorowali się na Rzymianach, zapewne wymyślili to niezależnie od starszej tradycji) i stamtąd trafił do Polski. Za to sposób świętowania – uroczyste bankiety, odwiedzanie krewnych i znajomych – przeszedł do chrześcijańskich obchodów świąt właśnie z Saturnaliów. Niemal pewny jest też rzymski rodowód zwyczaju obdarowywania się prezentami. Handlowcy powinni być bardzo wdzięczni Rzymianom, przez których co roku tłumy ludzi miotają się po sklepach w gorączkowym poszukiwaniu upominków dla najbliższych...
| 9 celnych komentarzy | Dodaj komentarz |
 Użytkownik | |
Dodano: 2006-12-20 Kolejne dowody na to że chrześcijaństwo, jak inne religie wzorował się na starych "pogańskich" świętach, zmieniając jedynie Boga i formę. |
 Redaktor | |
Dodano: 2006-12-21 Takich przykładów jest bardzo wiele. Choćby inskrypcje "Deus Optimus Maximus" ("Bóg Najlepszy Największy"), które można zobaczyć w niektórych starych kościołach. Rzymianie czcili Jowisza właśnie pod przydomkami Najlepszy i Największy. Wystarczyło zmienić Iuppiter na Deus... |
|
Użytkownik | |
Dodano: 2006-12-21 Później Deus na Allah, i tak w nie skończoność. Wszystko się zapętla. |
 Gość | |
Dodano: 2009-12-03 "Gdy twój Bóg, Jahwe, wytępi przed tobą narody, które ty idziesz wydziedziczyć, gdy je wydziedziczysz i zamieszkasz w ich ziemi, strzeż się, byś nie dał się skusić do pójścia w ich ślady. A po ich wytępieniu - byś nie szukał ich bogów, mówiąc: . Nie uczynisz tak wobec Boga swego, Jahwe, bo to wszystko, czym brzydzi się Jahwe i czego nienawidzi, oni bogom swym czynili, nawet swych synów i córki w ogniu palili dla swych bogów." (ks. Powtórzonego Prawa 12:29-31 w przekładzie Biblii Tysiąclecia, II wydanie) |
Gość | |
Dodano: 2011-11-02 Bardzo ciekawy i przystępny artykuł. Tak wiele konkretnie wyjaśnia. Z chęcią przeczytam inne Pana publikacje. |
Gość | |
Dodano: 2014-01-05 Proponuję przeczytac Pismo Święte.Nie znajdziemy w nim ani słowa by obchodzić swieta Bozego Narodzenia. To smutne że ludzie wierza ludzkim tradycjom i poganskim obrządkom a nie skupiaja sie na ewangeli...i słowach Jezusa |
 Redaktor | |
Dodano: 2014-02-02 Kiki - popełniłeś błąd logiczny - niby dlaczego ludzie mieliby kultywować nieludzkie tradycje;p Ale tak, masz rację, w NT nie ma nic na temat celebrowania Świąt Bożego Narodzenia. Niemniej wydaje mi się to niezbyt złośliwym świętem - nie wiem jak Ty, ale ja lubię otrzymywać i ofiarowywać innym podarunki z uśmiechem na czele. Gorąco pozdrawiam |
Gość | |
Dodano: 2014-02-03 Święto Narodzenia Pańskiego chrześcijanie zaczęli obchodzić bardzo późno, bo ok. IV wieku.Jezus w Nowym Testamencie nazywany jest "Światłością świata", "Światłem oświecającym pogan", więc zachodzi tu pewna zgodność z dniem 25 grudnia , kiedy to od tego dnia, dzień jest dłuższy i ma więcej światła.Jako ciekawostkę mogę dodać, że w r.1652 parlament w Anglii zakazał obchodzenia Bożego Narodzenia a duchownych o tym święcie uczących wsadzano do więzienia. Zadecydowali o tym purytańscy reformatorzy.Z czasem odstąpiono od tego, surowego zakazu, ale Święto Bożego Narodzenia do dziś wśród protestantów ma dużo mniejsze znaczenie, niż Wielki Piątek, dzień śmierci Pańskiej. |
Gość | |
Dodano: 2014-11-30 Tekst bardzo pomógł mi w przygotowaniu referatu na polski. Dziękuję. |
Nasz facebook
Ciekawostka
James Knox Polk
Jest pierwszym amerykańskim prezydentem uwiecznionym na fotografiach. ?
Postać historyczna
Podpowiedź: irański prorok i reformator religijny, twórca religii monoteistycznej zwanej zaratusztrianizmem.
Czytaj biografię
Losowe zdjęcie
