Matura WOS 7. Problemy polskiego społeczeństwa

Wymagane pojęcia

Rozpoczniemy od poznania przesłanek transformacji¹ , a następnie zapoznamy się z sytuacją demograficzną Polski ² . Przypomnimy, że nasz kraj wyludnia się w zastraszającym tempie. W tym roku podobnie jak i w roku ubiegłym będzie miał miejsce ujemny przyrost naturalny. Poznamy saldo migracji, które również wpływa na to, że jest nas coraz mniej. Problemem ludzkości od zawsze były kwestie zdrowotne. Nie omijają one nas również obecnie. Choroby cywilizacyjne³ , (zwane też chorobami XXI wieku) to schorzenia do których wystąpienia lub rozszerzenia istotnie przyczynił się rozwój cywilizacjii i związane z tym zmiany sposobu życia (stres, mało ruchu, oddziaływanie środowiska i hałasu czy nieracjonalne odżywianie). Obok problematyki chorób cywilizacyjnych poruszymy kwestie NFZ⁴ . Jednym z najtrudniejszych problemów społecznych ze względu na swoje następstwa jest problem bezrobocia. Bezrobocie jest bardzo często przyczyną ubóstwa. Według definicji encyklopedycznej bezrobocie to zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jeżeli przez dłuższy czas ktoś nie ma możliwości zarabiania, automatycznie pojawia się problem z utrzymaniem rodziny. W gospodarce bezrobocie jest czymś normalnym, pod warunkiem, że nie przekracza 3-5%. Niestety w Polsce jego wskaźnik jest znacznie wyższy. W kolejnej części omówimy zatem problem bezrobocia⁵ -poznasz jego pojęcie, przyczyny ,rodzaje. Z danych wynika, że bezrobocie w Polsce charakteryzuje się znaczną masowością. Dlatego tak ważne są metody zwalczania bezrobocia ⁶ - aktywne i pasywne. Podamy jakie zadania mają tzw. pośredniaki czyli urzędy pracy⁷ i jak ustala się stopę bezrobocia⁸ . Problem bezrobocia w Polsce jest związany z niekorzystną strukturą naszej gospodarki, będącej odbiciem poprzedniego systemu ustrojowego. Nadmiernie rozbudowany przemysł ciężki (górnictwo, hutnictwo, przemysł zbrojeniowy) i słabo rozwinięty przemysł lekki oraz usługi przyczyniają się do powstania tzw,. bezrobocia strukturalnego. Jest ono wynikiem zwalniania pracowników w celu obniżenia kosztów produkcji i prywatyzacji likwidacyjnej⁹ (upadłościowaej) oraz prywatyzacji kapitałowej¹⁰ . Dalej trochę historii, gdyż omówimy przemiany struktur społecznych¹¹ oraz powiązane z nimi pojęcia : konsumpcja, nomenklatura . Jaki koszyk dóbr jest nizbędny aby podtrzymać nasze funkcje życiowe i sprawność psychofizyczną - czyli minimum biologicznej egzystencji i minimum socjalne. A na koniec będziesz mógł ocenić czy prezentujesz jako Europejczyk dobrą współczesną postawę społeczną¹² .

Pytania egzaminacyjne

Matura próbna z Operonem - listopad 2010 rok - poziom rozszerzony

Zadanie 10. (1 pkt)

Nazwij problem przedstawiony na rysunku satyrycznym:

Np: Problem niedo?nansowania w służbie zdrowia, brak porozumienia na linii szpitale-NFZ

Matura próbna z Operonem - listopad 2012 rok - poziom podstawowy

Zadanie 3. (1 pkt)

Uzupełnij tabelę nazwami odpowiednich wskaźników skali ubóstwa.

Pokaż odpowiedzi

Dobrze zapamiętaj te dwa wskaźniki - często są mylone.

Matura z maja 2014 roku - poziom podstawowy

Zadanie 5. (3 pkt)

Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

Matura z maja 2007 roku - poziom rozszerzony

Zadanie 16. (1 pkt)

Na podstawie danych statystycznych wykonaj polecenie.

Pokaż odpowiedzi

W zadaniach tegu typu skup się na wynikach znacznie odbiegających od reszty (w tym przypadku ostatni wiersz) i wyciągnij z nich odpowiednie wnioski.

Próbna matura OKE Poznań - styczeń 2009 rok - poziom rozszerzony

Zadanie 5. (1 pkt)

W zadaniu 5 rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe).

Przypisy

1. Przesłanki transformacji - Transformacja to skomplikowany, obejmujący całość życia społecznego, gospodarczego i politycznego proces zmian, dokonujący się na skutek upadku określonego systemu politycznego i przejścia do innego. Przykładem może być ciąg przemian jakie zaszły w latach 80-tych. Po obaleniu systemu komunistycznego tak w Europie jak i w Polsce rozpoczął się proces odnowy państw demokratycznych. Polska weszła w okres transformacji z wielkimi dysproporcjami gospodarczymi, których wyrazem stała się hiperinflacja w 1989 roku. Kryzys gospodarczy i nacisk społeczeństwa na wewnętrzne przemiany spowodowały, że doszło do zmian w wielu sferach życia. Zapoczątkowały je obrady tzw. okrągłego stołu, na skutek których doszło do wyborów kontraktowych. Skutkiem tego były zmiany w ustroju: politycznym (przejście od państwa o charakterze dyktatury do demokracji), gospodarczym (z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej) i społecznym (pluralizm społeczny i otwarcie się na kulturę Zachodu). Początkiem transformacji systemowej był realizowany od początku 1990 roku program stabilizacyjny, nazywany też planem Balcerowicza. Zapewnienie rynkowej swobody kształtowania się cen wywołało ich duży wzrost w wyniku kumulacji takich czynników jak: zniesienie dotacji do cen, dewaluacja złotego, wzrost oprocentowania kredytów bankowych, podwyżka cen energii. Równocześnie restrykcyjna polityka dochodowa i kredytowa zredukowała popyt. Dzięki łącznemu działaniu tych instrumentów nastąpiło zrównoważenie popytu i podaży, a tym samym zniesienie niedoborów gospodarczych. Dzięki zrównoważeniu gospodarki została ona przygotowana na ekspansję systemu rynkowego. Kosztem tego sukcesu w gospodarce był jednak drastyczny spadek produkcji i działalności inwestycyjnej oraz jego następstwa w postaci pojawienia się i szybkiego wzrostu bezrobocia oraz pogorszenia się warunków życia dużej części społeczeństwa. Spadek dochodów budżetu doprowadził zaś do kryzysu w dziedzinie usług społecznych finansowanych z budżetu, w tym ochrony zdrowia, oświaty i kultury.

2. Mapa demograficzna Polski - Ważne znaczenie dla każdego kraju ma struktura demograficzna. Dzięki jej znajomości mogą być podejmowane racjonalne decyzje w zakresie polityki społecznej i gospodarczej. Procesy w strukturze demograficznej nie zachodzą bowiem w sposób nagły i to pozwala przygotować się na ich ewentualny , niekorzystny wpływ. A teraz trochę danych statystycznych. Polska pod względem ludności , która wynosi aktualnie 38,4 miliona zajmuje 34 miejsce na świecie i 6 w krajach Unii Europejskiej. Na ilość ludności wpływa przyrost naturalny, czyli wskaźnik statystyczny określający tendencje rozwoju populacji danego obszaru. Oblicza się go odejmując liczbę zgonów w danym okresie od liczby urodzeń. Jeśli jest dodatni oznacza przyrost ludności, jeśli ujemny-spadek. Przykładowo wskaźnik przyrostu naturalnego Polski liczony na 1.000 mieszkańców wynosił: w 1946 roku 16 promili, w 1950 - ponad 19 promili, w 1980 roku 9,6 promili, a w 1990 roku wynosił 4,1 promile. W 2002 po raz pierwszy po II wojnie światowej wskaźnik przyrostu naturalnego spadł poniżej zera. Ta tendencja utrzymuje się nadal, bo w 2013 roku przyrost naturalny wyniósł minus 0,4 promile. Przyrost naturalny różni się od przyrostu rzeczywistego o saldo migracji. Saldo migracji to różnica między napływem (imigracja), a odpływem (emigracja) ludności z danego obszaru w określonym czasie. W 2013 roku saldo migracji zagranicznych szacuje się na minus 22 tysięcy (w 2012 roku wynosiło ono minus 6,6 tys). Utrzymywanie się takiego stanu może doprowadzić do zmniejszenia się liczby ludności Polski. Obecnie tendencja do niskiego przyrostu naturalnego uznawana jest przez demografów za niekorzystną. Oznacza, że jest coraz więcej ludzi o wyższym przedziale wiekowym. Niski przyrost naturalny oznacza starzenie się społeczeństwa, a co za tym idzie, koszty utrzymania zwiększającej się liczby emerytów spadną na pracującą część społeczeństwa. Korzystnym zjawiskiem demograficznym jest natomiast to, że w ostatnim dziesięcioleciu obserwujemy stały wzrost poziomu wykształcenia ludności Polski. Liczba osób o wykształceniu co najmniej średnim wynosząca w 2001 roku 41% zwiększyła się do 49% w roku 2011. Osoby legitymujące się wykształceniem wyższym to w 2011 roku 17% (w roku 2002 było ich 10%). Jednocześnie o ponad 1/5 zmniejszył się odsetek osób posiadających tylko wykształcenie podstawowe. Ciekawostką jest, że struktura poziomu wykształcenia zróżnicowana jest pod względem płci. W 2011 roku prawie 15% mężczyzn posiadało dyplom ukończenia studiów, a spośród kobiet 19%. W dalszym ciągu ludność wiejska pozostaje wykształcona słabiej niż miejska. Według danych ostatniego spisu powszechnego w Polsce aż 14% osób czynnych zawodowo jest bezrobotnych.

3. Choroby cywilizacyjne - Najczęstszymi przyczynami zgonów są obecnie w Polsce choroby cywilizacyjne, nazywane chorobami XXI wieku. Są to głównie schorzenia związane z układem krążenia ok. 47% i nowotwory ok. 22%. Zwiększa się jednak długość życia mieszkańców naszego kraju, wynosząc w 2011 roku 80,9 lat (kobiety) i 72,4 lata (mężczyźni). Od 2003 roku w miejsce kas chorych został powołany Narodowy Fundusz Zdrowia. Jest to państwowa jednostka organizacyjna, która gromadzi składki podatników na ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz w polskim systemie opieki zdrowotnej pełni rolę płatnika i finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym oraz refunduje leki.

4. Choroby cywilizacyjne - Najczęstszymi przyczynami zgonów są obecnie w Polsce choroby cywilizacyjne, nazywane chorobami XXI wieku. Są to głównie schorzenia związane z układem krążenia ok. 47% i nowotwory ok. 22%. Zwiększa się jednak długość życia mieszkańców naszego kraju, wynosząc w 2011 roku 80,9 lat (kobiety) i 72,4 lata (mężczyźni). Od 2003 roku w miejsce kas chorych został powołany Narodowy Fundusz Zdrowia. Jest to państwowa jednostka organizacyjna, która gromadzi składki podatników na ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz w polskim systemie opieki zdrowotnej pełni rolę płatnika i finansuje świadczenia zdrowotne udzielane ubezpieczonym oraz refunduje leki.

5. Problem bezrobocia - Początki transformacji systemowej w Polsce przyniosły pogorszenie warunków życia dużej części ludności, a w rezultacie rozczarowanie do przemian i nasilanie się ich populistycznej krytyki. Głównym czynnikiem napięć społecznych stało się masowe bezrobocie., które osiągnęło poziom najwyższy w Europie (1994 blisko 17%, a 2003 ok. 20% ludności czynnej zawodowo). Na początku 2010 roku dotyczyło ponad 2 milionów osób (bezrobotnych zarejestrowanych, co stanowiło 12,7% ludności aktywnej zawodowo (podobny wskaźnik w maju 2014 roku wynoszący 12,5%). Poziom bezrobocia zależny jest od regionu kraju, płci, wykształcenia, a jego wskaźnik jest zwykle niższy w miesiącach letnich (większe zatrudnienie przy pracach sezonowych czy budowlanych). Konsekwencje bezrobocia to rozchwianie więzi społecznych, bieda, rozszerzenie się marginesu społecznego, nasilenie przestępczości oraz napięcia wyrażane w strajkach i protestach.

6. Metody zwalczania bezrobocia - Po 1989 roku obowiązywało w Polsce kilka ustaw dotyczących przeciwdziałania i zwalczania bezrobocia, ale problem pozostaje nadal bardzo trudny. Opracowano też kilka metod zwalczania bezrobocia. Szansą dla bezrobotnych są programy aktywne. Do nich należą m.in. organizowane przez władze samorządowe i organizacje społeczne prace interwencyjne. Polegają one na tym, że pracodawca zatrudniający osobę o statusie bezrobotnego otrzymuje zwrot części kosztów jego zatrudnienia. W ramach aktywnych programów walki z bezrobociem organizowane są również prace społecznie użyteczne, pomoc społeczna czy prace na rzecz środowiska lokalnego oraz roboty publiczne, które na ogół nie wymagają kwalifikacji. Bezrobotni z większymi kwalifikacjami mogą skorzystać ze staży, przygotowania zawodowego, szkoleń i stypendiów w okresie kontynuowania nauki oraz ubiegać się o pożyczki szkoleniowe. Takie formy walki z bezrobociem pozwalają przekwalifikować osoby, które nie mogą znaleźć zatrudnienia w swoim zawodzie. Dla bezrobotnych chcących podjąć własną działalność gospodarczą możliwe jest udzielenie jednorazowego wsparcia finansowego. Programy pasywne walki z bezrobociem są mniej skuteczne od aktywnych. Polegają one na wypłacie zasiłków dla bezrobotnych, świadczeń przedemerytalnych oraz wcześniejszych emerytur finansowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oczywiście najbardziej pewnym sposobem rozwiązania problemu bezrobocia jest pobudzenie wzrostu gospodarczego, ale jest to jednocześnie sposób najtrudniejszy, bo wymagający zmian w systemie podatkowym oraz zwiększenia ulg inwestycyjnych czy dostępu do tanich kredytów. W zależności od przyczyn możemy mówić o bezrobociu: a) frykcyjnym , obejmującym osoby czasowo bezrobotne z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji i poszukiwaniu innej lepszej pracy, b) strukturalnym, związanym z ograniczeniem produkcji lub zanikaniem pewnych dziedzin działalności gospodarczej, w związku z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody, c) koniunkturalnym, powstałym w wyniku zmniejszania popytu globalnego w fazie załamania gospodarczego, d) cyklicznym, które jest spowodowane zmianami w ogólnym poziomie wytwórczości gospodarki, ma miejsce gdy gospodarka działa poniżej swoich zdolności wytwórczych.

7. Pojęcia związane z bezrobociem - Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do ludności aktywnej ekonomicznie czyli wszystkich osób pracujących oraz osób poszukujących pracy i zdolnych do jej podjęcia. Rejestrację bezrobotnych prowadzą Powiatowe Urzędy Pracy (PUP). PUP wchodzą w skład administracji powiatu i wykonują również zadania z zakresu promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Natomiast Wojewódzkie Urzędy Pracy (WUP) są jednostkami organizacyjnymi samorządu województw i realizują zadania w zakresie kreowania polityki rynku pracy, inicjowania i wspierania skutecznych rozwiązań promujących i stymulujących rozwój rynku pracy w województwie. Pojęcie prywatyzacja oznacza natomiast proces zwiększenia udziału sektora prywatnego w gospodarce. Mieszczą się w tym zarówno działania polegające na zmianie formy własności już istniejących podmiotów, jak i działania stymulujące rozwój lub powstawanie nowych jednostek sektora prywatnego. Ramy prawne przekształceń własnościowych wyznacza ustawa z 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw. Realizowanie procedury prywatyzacji przebiega głównie dwiema drogami-kapitałową i likwidacyjną (upadłościową). Prywatyzacja kapitałowa polega na przekształceniu istniejącego przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie udostępnienie jej akcji lub udziałów osobom trzecim (podmiotom niepaństwowym). Prywatyzacja likwidacyjna polega na likwidacji przedsiębiorstw i przejęciu własności jego majątku przez załogę lub inne podmioty.

8. Pojęcia związane z bezrobociem - Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do ludności aktywnej ekonomicznie czyli wszystkich osób pracujących oraz osób poszukujących pracy i zdolnych do jej podjęcia. Rejestrację bezrobotnych prowadzą Powiatowe Urzędy Pracy (PUP). PUP wchodzą w skład administracji powiatu i wykonują również zadania z zakresu promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Natomiast Wojewódzkie Urzędy Pracy (WUP) są jednostkami organizacyjnymi samorządu województw i realizują zadania w zakresie kreowania polityki rynku pracy, inicjowania i wspierania skutecznych rozwiązań promujących i stymulujących rozwój rynku pracy w województwie. Pojęcie prywatyzacja oznacza natomiast proces zwiększenia udziału sektora prywatnego w gospodarce. Mieszczą się w tym zarówno działania polegające na zmianie formy własności już istniejących podmiotów, jak i działania stymulujące rozwój lub powstawanie nowych jednostek sektora prywatnego. Ramy prawne przekształceń własnościowych wyznacza ustawa z 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw. Realizowanie procedury prywatyzacji przebiega głównie dwiema drogami-kapitałową i likwidacyjną (upadłościową). Prywatyzacja kapitałowa polega na przekształceniu istniejącego przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie udostępnienie jej akcji lub udziałów osobom trzecim (podmiotom niepaństwowym). Prywatyzacja likwidacyjna polega na likwidacji przedsiębiorstw i przejęciu własności jego majątku przez załogę lub inne podmioty.

9. Pojęcia związane z bezrobociem - Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do ludności aktywnej ekonomicznie czyli wszystkich osób pracujących oraz osób poszukujących pracy i zdolnych do jej podjęcia. Rejestrację bezrobotnych prowadzą Powiatowe Urzędy Pracy (PUP). PUP wchodzą w skład administracji powiatu i wykonują również zadania z zakresu promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Natomiast Wojewódzkie Urzędy Pracy (WUP) są jednostkami organizacyjnymi samorządu województw i realizują zadania w zakresie kreowania polityki rynku pracy, inicjowania i wspierania skutecznych rozwiązań promujących i stymulujących rozwój rynku pracy w województwie. Pojęcie prywatyzacja oznacza natomiast proces zwiększenia udziału sektora prywatnego w gospodarce. Mieszczą się w tym zarówno działania polegające na zmianie formy własności już istniejących podmiotów, jak i działania stymulujące rozwój lub powstawanie nowych jednostek sektora prywatnego. Ramy prawne przekształceń własnościowych wyznacza ustawa z 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw. Realizowanie procedury prywatyzacji przebiega głównie dwiema drogami-kapitałową i likwidacyjną (upadłościową). Prywatyzacja kapitałowa polega na przekształceniu istniejącego przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie udostępnienie jej akcji lub udziałów osobom trzecim (podmiotom niepaństwowym). Prywatyzacja likwidacyjna polega na likwidacji przedsiębiorstw i przejęciu własności jego majątku przez załogę lub inne podmioty.

10. Pojęcia związane z bezrobociem - Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do ludności aktywnej ekonomicznie czyli wszystkich osób pracujących oraz osób poszukujących pracy i zdolnych do jej podjęcia. Rejestrację bezrobotnych prowadzą Powiatowe Urzędy Pracy (PUP). PUP wchodzą w skład administracji powiatu i wykonują również zadania z zakresu promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Natomiast Wojewódzkie Urzędy Pracy (WUP) są jednostkami organizacyjnymi samorządu województw i realizują zadania w zakresie kreowania polityki rynku pracy, inicjowania i wspierania skutecznych rozwiązań promujących i stymulujących rozwój rynku pracy w województwie. Pojęcie prywatyzacja oznacza natomiast proces zwiększenia udziału sektora prywatnego w gospodarce. Mieszczą się w tym zarówno działania polegające na zmianie formy własności już istniejących podmiotów, jak i działania stymulujące rozwój lub powstawanie nowych jednostek sektora prywatnego. Ramy prawne przekształceń własnościowych wyznacza ustawa z 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw. Realizowanie procedury prywatyzacji przebiega głównie dwiema drogami-kapitałową i likwidacyjną (upadłościową). Prywatyzacja kapitałowa polega na przekształceniu istniejącego przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie udostępnienie jej akcji lub udziałów osobom trzecim (podmiotom niepaństwowym). Prywatyzacja likwidacyjna polega na likwidacji przedsiębiorstw i przejęciu własności jego majątku przez załogę lub inne podmioty.

11. Przemiany struktur społecznych - W latach 1945-1960 nastąpiły w Polsce przemieszczenia geograficzne ludności na wielką skalę, co związane było ze zmianami granic. Masy ludzi przenosiły się z ziemi przyłączonych do ZSRR, na ziemie zachodnie, z których przeniesiono Niemców. Drugim ważnym czynnikiem migracji było przemieszczenie się ludności, zwłaszcza młodzieży ze wsi do miasta w związku z gwałtowną industrializacją. Gwałtownie w tym okresie zmieniła się także struktura społeczna co było związane z reformą rolną, nacjonalizacją przemysłu i zwiększoną industrializacją kraju. Zlikwidowano przy tym własność prywatną środków produkcji, zniknęły więc klasy wyższe: posiadaczy ziemi i właścicieli środków produkcji. Likwidacja wolnego rynku, spowodowała niemalże zanik klasy średniej, dla której podstawą życia był handel i rzemiosło. Dokonywało się więc tzw. ?spłaszczenie" struktury społecznej Polski. Polegało ono w praktyce na zredukowaniu społeczeństwa do dwóch klas społecznych stanowiących razem 90% ludności - rolników i robotników. Charakterystyczną cechą dla struktury społecznej PRL-u było pojawienie się nowej warstwy związanej ze sprawowaniem władzy - tzw. aparatu partyjno-państwowego. W rękach tej uprzywilejowanej grupy skupiała się cała władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza. Przedstawiciele aparatu sprawowali także kontrolę nad środkami przymusu: wojskiem, milicją i służbą bezpieczeństwa. Grupę ludzi uprzywilejowanych przez władzę, wyznaczoną na stanowiska kierownicze w instytucjach i urzędach państwowych nazywamy nomenklaturą. Ich władza miała, więc charakter niemal absolutny. Wbrew założeniom systemu socjalistycznego przynależność do aparatu partyjno-państwowego nie była uzależniona klasowo. Dostęp do niej mieli nie robotnicy czy chłopi, ale przede wszystkim ci, którzy wykazywali się odpowiednim sposobem myślenia i działania, zgodnym z wytycznymi partii. Uwłaszczenie nomenklatury to określenie procesu prywatyzacji i przejmowania majątku publicznego przez niektórych działaczy nomanklatury partyjnej jakie pojawiło się po fali przemian ustrojowych w Polsce w 1989 roku. Lata 1960-1970 był to okres, w którym władza sprawowana była przez I sekretarza KC PZPR przez Władysława Gomułkę (1905-1982). Po raz pierwszy liczba ludności miast w Polsce była wyższa, niż liczba mieszkańców wsi, a liczba zatrudnionych w przemyśle przewyższyła, liczbę zatrudnionych w rolnictwie. Lata 1970-1980 to okres gdy stanowisko I sekretarza PZPR objął Edward Gierek (1913-2001). W tym czasie znacznie zwiększyła się rola i poziom życia warstwy robotniczej, ale dotyczyło to robotników wielkoprzemysłowych np. górników i hutników. Otrzymywali oni przywileje, które nie były dostępne dla innych. Władze starały się tą drogą zróżnicować i rozbić wewnętrznie społeczeństwo. W drugiej połowie lat 70 nastąpił kryzys gospodarczy co spowodowało falę politycznych protestów. Nasiliły się one po pielgrzymce Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1979 roku, kiedy to również nastąpiła ogromna mobilizacja społeczna przejawiająca się też tym, że do nowo powstałego NSZZ ?Solidarność" przystąpiło niemal 60% wszystkich pracujących Polaków, przedstawicieli różnych grup zawodowych. Na lata 1981-1989 przypada czas wprowadzenia stanu wojennego zakończonego obradami Okrągłego Stołu, w którym nastąpił postęp polityczny kraju w stronę demokratyzacji. W tym okresie z powodu dynamicznego rozwoju sektora usług nastąpił spadek zatrudnienia w rolnictwie i przemyśle oraz wzrost liczby pracowników umysłowych. Po czerwca 1989 roku zaszły w Polsce przemiany spowodowane obaleniem ?realnego socjalizmu", wprowadzeniem demokracji i kapitalizmu, powstaniem wolnego rynku oraz otwarciem granic. Wpłynęło to na dalsze procesy kształtowania się struktury społeczeństwa polskiego. Nastąpił większy dostęp ludzi do wykształcenia, pojawiło się znaczne zróżnicowanie majątkowe społeczeństwa, zmniejsza się również liczba rolników i robotników, natomiast rośnie liczba prywatnych przedsiębiorców. Ze zróżnicowaniem majątkowym wiąże się natomiast konsumpcja - jest to pojęcie, które opisuje użytkowanie przez człowieka dóbr materialnych w celu zaspokojenia potrzeb. Jest to zjawisko naturalne dla każdego, gdyż człowiek musi spożywać pokarm czy być ubranym, by chronić się przed zimnem. Zjawiskiem szerszym niż konsumpcja jest konsumpcjonizm. Jest to postawa, która wyraża się poprzez nadmierne przywiązywanie do dóbr materialnych i do ich zdobywania oraz korzystania z usług. Minimum egzystencji (inaczej także minimum biologiczne) jest wskaźnikiem, który określa poziom zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych konieczny do przetrwania biologicznego-przeżycia. Możemy je uznać za koszyk dóbr, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej. Uwzględnia on te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja poniżej tego poziomu grozi wyniszczeniem biologicznym i zagrożeniem życia. W skład tego koszyka wchodzą zatem potrzeby mieszkaniowe i artykuły żywnościowe, a łączny koszt nabycia tych dóbr (w postaci przeliczenia na kwotę) określa wartość koszyka, która stanowi granicę ubóstwa skrajnego. Jeżeli do tego koszyka obok wydatków mieszkaniowych, wydatków na żywność, odzież, obuwie, ochronę zdrowia i higienę dodamy koszty dojazdów do pracy, wydatki na kształcenie i wychowanie dzieci, na kontakty rodzinne i skromne uczestnictwo w kulturze to mówimy o minimum socjalnym. Minimum socjalne nazywane jest też granicą wydatków gospodarstw domowych mierzącą godziwy poziom życia.

12. Współczesne postawy społeczne - Postawa jest najczęściej definiowana jako stosunek nosiciela postawy do przedmiotu postawy. Nasze postawy kształtuje rodzina, szkoła czy przyjaciele. Źródłem ich kształtowania są również oczywiście media , a szczególnie internet czy telewizja. Obywatel współczesnej Europy powinien charakteryzować się określonymi cnotami, tak zwanymi cnotami obywatelskimi. Do najważniejszych cnót obywatelskich należy umiejętność przedkładania dobra publicznego ponad korzyści i cele osobiste, uczciwość . odpowiedzialność za swoje czyny, tolerancja, która oznacza szacunek i poszanowanie praw ludzi innych wyznań, religii, tradycji i kultury. Europejczyk powinien brać udział w życiu politycznym i społecznym co przejawia się głównie udziałem w wyborach.

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz