Walka o granice II RP 1918-1923

I Wojna Światowa przywróciła Polskę na mapy Europy. Po 123 latach zaborów Polska odzyskiwała niepodległość. Szczęśliwe społeczeństwo świętujące i radosne nie zdawało sobie do końca sprawy z jakimi, fundamentalnymi problemami musi się zmierzyć. Oprócz ustroju oraz wszystkich organów państwowych trzeba było się zająć również granicami. Nie będzie kłamstwem stwierdzenie, że odrodzona Polska nie miała żadnej granicy pewnej oraz, że o każdy kilometr musi walczyć. Zawiodły nadzieje pokładane w państwach zachodnich, które nie do końca chętnie widziały naszą niepodległość. Do tego wolały nie wypowiadać się co do konkretnego przebiegu granic. Brytyjczykom zależało żeby utrzymać stabilność Niemiec z kilku powodów. Po pierwsze aby były zdolne wypłacić kontrybucję. Po drugie Brytyjczycy wierzyli, że to Niemcy będą w stanie zatrzymać bolszewików, a nie słaba Polska. Do tego również doszedł odwieczny spór na linii Franca-Wielka Brytania ponieważ Francuzi popierali dążenia Polaków w celu osłabienie Niemców. Była to raczej zbieżność interesów niż rzeczywista sympatia dla sprawy polskiej. Stanom Zjednoczonym bliżej było do stanowiska Brytyjskiego niż Francuskiego.

Na wstępie warto również wspomnieć o polskich koncepcjach formowania nowego państwa. Istniały dwie koncepcje, inkorporacyjna i federacyjna. Pierwszą z nich popierały środowiska endeckie wraz z Romanem Dmowskim na czele. Polegała ona na Polsce wielkiej i silnej w granicach zbliżonych do przedrozbiorowych. Chciał wcielenia rozległych terytoriów na wschodzie jednak tylko tych gdzie przeważała ludność polska. Zakładano wcielenie całej Litwy z Kownem i Kłajpedą, łotewskiej Libawy, Inflant Polskich, połowy Białorusi, Wołynia oraz Podola. Koncepcja federacyjna dotyczyła również ziem wschodnich. Jej zwolennikami byli piłsudczycy, niektórzy ludowcy jak Maciej Rataj czy Stanisław Thugutt oraz socjaliści jak Ignacy Daszyński. Koncepcja ta zakładała oparci granicy polskiej na rzekach Berezyna i Słucz. Zakładała również powstanie państewek takich jak Białoruś czy Litwa połączonych federacją z II RP. Tworzyły by one kordon ochronny od wschodu przed Rosją. Nieistotne Radziecką czy carską ?białą".(Marian Eckert str 70).

1. Granica z Niemcami.

Mapa II Rzeczypospolitej w latach 1918-1922.

Sytuacja w Wielkopolsce była niezwykle napięta. 11 listopada działacze Koła Poselskiego oraz Centralnego Komitetu Obywatelskiego powołali trzyosobowy Komisariat złożony z księdza Stanisława Adamskiego, Wojciecha Korfantego i Adama Poszwińskiego. Szykowano się do przejęcia przez Polaków władzy na terenach zaboru pruskiego. Utworzono również Naczelną Radę Ludową. Na dzień 3 grudnia zwołano Polski Sejm Dzielnicowy. Sejm zgromadził 1399 posłów z Wielkopolski, Prus Królewskich, Warmii, Mazur, Śląska oraz wychodźtwa polskiego. Wybrano Naczelną Radę Ludową. Powołano Straż Obywatelską i Straż Ludową. Należy dodać, że NRL identyfikowała się z KNP w Paryżu, czyli w opozycji do Piłsudskiego. Na tym terenie działała również Polska Organizacja Wojskowa. Utworzono Tajny Sztab Wojskowy, który gromadził broń i amunicję oraz organizował oddziały. Stało się jasne, że Polacy będą dążyli do złączenia z powstającym państwem polskim. W odpowiedzi Niemcy ograniczali działalność Rad Robotniczych i Żołnierskich, rozbudowano Straż Graniczną(Grenzschutz) oraz zaczęto ściągać formacje paramilitarne i nacjonalistyczne jak Ochrona Ojczyzny(Heitmatschutz). W takich okolicznościach 26 grudnia do Poznania przyjechał Ignacy Paderewski. Był witany niezwykle entuzjastycznie, tłumy machały chorągwiami i flagami. 27 grudnia 1918 roku Niemcy urządzili kontrdemonstrację. Doszło do niszczenia flag polskich jak i ententy. Oddano pierwsze strzały.

Już pierwszego dnia powstania szybko zdobyto najważniejsze ośrodki w mieście jak prezydium policji, zamek czy dworzec kolejowy. Następnie cytadelę i koszary niemieckie oraz lotnisko w Ławicy. Zaczęto rozbrajać i wypierać Niemców na północ, południe i zachód. Najszybciej wyzwolono Ostrów, Jarocin, Wrześnię, Gniezno i Poznań. Zacięte walki toczono w Inowrocławiu oraz pod Bydgoszczą. Do Wielkopolski nadciągało wielu ochotników.

28 grudnia 1918 powstała Komenda Główna Wojsk Powstańczych pod dowództwem Stanisława Taczaka. 8 Stycznia dowództwo przejął generał Józef Dowbor-Muśnicki. Przeprowadzono powszechny pobór dzięki czemu zwiększono Armię Wielkopolską z 27 000 do 72 000 żołnierzy. Brak kadry dowódczej rekompensowano wysyłanymi oficerami z byłej carskiej armii. Zaczęto wprowadzać polską administrację i szkolnictwo. Początkowo odnoszono sukcesy jednak w połowie stycznie Niemcy przeszli do kontrofensywy przy użyciu wojsk regularnych. Ukształtowały się trzy fronty walk: północny nad Notecią, zachodni nad Obrą i południowy wzdłuż granicy ze Śląskiem. W trakcie ciężkich walk toczono rozmowy nad przedłużeniem rozejmu z 11 listopada między ententą i Niemcami. Dzięki interwencji rządu Paderewskiego marszałek Ferdynand Foch włączył sprawę zawieszenia walk polsko-niemieckich do warunków rozejmu.

16 lutego 1919 podpisano w Trewirze rozejm. Armia Wielkopolska została zaliczona w poczet sił koalicyjnych a linię frontu uznano za linię demarkacyjną. Później stała się ona granicą między II RP a Niemcami. Na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 roku Wielkopolska weszła w skład odrodzonego państwa polskiego. Stało się wyłącznie dzięki zrywowi narodowościowemu Wielkopolan. Traktat wersalski rozstrzygał również inną granicę II RP. Mianowicie na północy utworzono Wolne Miasto Gdańsk pod kontrolą Ligi Narodów. Traktat postanawiał również o przeprowadzeniu plebiscytów o przynależności na terenie Górnego Śląska oraz na Warmii, Mazurach i Powiślu.

O przynależności śląskiego obszaru miał postanowić plebiscyt przeprowadzony przez Międzysojuszniczą Komisję. Fakt ten napawał niepokojem mieszkańców. Ludność polska przeprowadzała demonstracje i protesty. Tym bardziej, że strona niemiecka stosowała propagandę oraz represje wobec Polaków. Niemcy kontrolowali administrację, szkolnictwo oraz kościoły. Sytuację pogarszało również nikłe wsparcie państwa polskiego ponieważ w tym czasie prowadzono walki na pozostałych granicach. 11 sierpnia 1919 na Śląsku wybuchł strajk powszechny. W nocy z 16 na 17 sierpnia przekształcił się on w I powstanie śląskie. Stało się to w skutek masakry górników kopalni ?Mysłowice" kiedy to 7 z nich zastrzelono. Powstanie trwało jedynie 10 dni z powodu przygniatającej przewagi niemieckiej. Wojsko generała Hallera, które stacjonowało w Zagłębiu Dąbrowskim nie mogło interweniować ze względu na zobowiązania podpisanego traktatu wersalskiego. Dopiero 1 października po przybyciu Komisji Międzysojuszniczej zatrzymano represje oraz ogłoszono amnestię dla uczestników powstania.

Rok później w 1920 doszło do II powstania śląskiego. Wybuchło ono w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 i trwało do 27 sierpnia tegoż roku. Wybuchło ono w skutek ciągłych represji oraz działań ze strony niemieckiej. Domagano się likwidacji Sicherheitspolizei, która wspomagała antypolski terror. Między innymi wspierała niemieckie bojówki rozpędzające polskie wiece. Powstańcy nie atakowali większych miast ze względu na stacjonujące tam wojska alianckie jednak skutecznie działano i straszono ludność niemiecka poza nimi. Powstanie zakończyło się sukcesem kiedy to Komisja Międzysojusznicza postanowiła rozwiązać Sicherheitspolizei i powołać mieszaną polsko-niemiecką jednostkę nazywaną Policją Plebiscytową.

20 marca 1921 roku na Górnym Śląsku odbył się planowany plebiscyt. Oddano 1 191 000 głosów. Za Polską opowiedziało się 479 000 czyli 40,2% wobec 708 000 czyli 59,4% głosujących na Niemcy. Polacy przegrali pomimo, że spis ludności sporządzony przez władze pruskie przed wojną faworyzował Polaków. Upoważnione do głosowania były osoby, które urodziły się na terenie plebiscytowym. Polskim pomysłem, który wyszedł nam na niekorzyść było dopuszczenie emigrantów do głosowania. Niemcy byli w stanie dowieźć znacznie większą ilość osób zdatnych do głosowania niż strona polska. W odpowiedzi na niekorzystne wyniki 2 maja 1921 roku zaczął się strajk generalny, który rozpoczął III powstanie Śląskie. Sparaliżowano to kopalnie i przemysł. W nocy powstańcy zaatakowali ważniejsze węzły komunikacyjne i łącznościowe. 50 000 powstańców w ciągu kilku dni opanowało prawie cały region przemysłowy. Przejęto ważną strategicznie linię Odry(Racibórz- Kędzierzyn- Gogolin) nazwany linią Korfantego. Dyktatorem powstania został Wojciech Korfanty. Polski zryw został niechętnie przyjęty przez państwa zachodnie z Lloyd'em Georgem na czele. Jedynie rząd francuski był nam przychylny. W połowie maja niemieckie oddziały przeszły do kontrofensywy. Najcięższe boje odbyły się pod Górą Świętej Anny 21-26 maja. 28 czerwca doszło do przerwania walk dzięki interwencji mocarstw. 5 lipca Śląsk znalazł się pod kontrolą wojsk Komiscji Międzysojuszniczej. 20 października Liga Narodów oraz Rada Ambasadorów wytyczyły nowy przebieg granicy. Był on dosyć sztuczny co widoczne było później oraz względnie korzystny dla strony polskiej. Po stronie polskiej znalazło się 29% spornych terytoriów czyli 32225 km2. Polska otrzymała powiaty: pszczyński, katowicki, rybnicki, raciborski, tarnogórski, lubliniecki, zabrski, bytomski i gliwicki. Polskie nabytki były zamieszkane przez około milion osób w tym około 250 000 Niemców. Po stronie niemieckiej zostało szacunkowo od 530 do 700 000 Polaków. Najistotniejszy w tym podziale jest przydział kopalń. Po stronie polskiej znalazła się bowiem bardziej uprzemysłowiona część Śląska z 76% kopalń węgla, prawie wszystkimi kopalniami rudy żelaza, 82% kopalń rudy cynkowej, połową hut żelaznych i połową koksowni, wszystkimi hutami cynku i ołowiu oraz największa na Śląsku elektrownia w Chorzowie. Ponieważ podział ten był dosyć sztuczny pod auspicjami Ligi Narodów 15 maja 1922 roku podpisano w Genewie konwencję zachowującą na 15 lat łączność gospodarczą całego Śląska. Regulowała ona również kwestie narodowościowe, społeczne kulturalne i oświatowe po obu stronach granicy.

Kolejnym spornym z Niemcami terenem był obszar Mazur, Warmii i Powiśla. Na tych obszarach również zarządzono plebiscyty. Odbyły się one 11 lipca 1920 roku. Był to okres kiedy II RP prowadziła wojnę z bolszewikami, o której będzie mowa później. Był to okres zwycięstw Rosjan oraz ofensywy w kierunku Polski. Obawa przed końcem krótkiej niepodległości oraz różnica wyznaniowe(większość Mazurów była protestantami) spowodowały klęskę Polski. Za przyłączeniem się do Niemiec głosowało 97% społeczeństwa. Do II RP przyłączono jedynie 3 gminy na Mazurach i 5 na Warmii.

2. Granica z Czechosłowacją.

Polska oraz Czechosłowacja graniczyły ze sobą na Śląsku Cieszyńskim, o który to też spór prowadziły. 5 listopada 1918 lokalne władze Śląska Cieszyńskiego czeski Narodny Vybor oraz polska Rada Narodowa zwarły układ dotyczący wstępnego rozgraniczenia terytorium. Przyjęta została zasada etnograficzna. Polska otrzymała powiaty: bielski, cieszyński i większość frysztackiego. Czesi otrzymali powiat frydecki oraz część frysztackiego. Polakom ten podział odpowiadał czego nie można było powiedzieć o Czechach, których rząd go nie uznał. Piłsudski wystosował do prezydenta Czechosłowacji Tomasza Masaryka propozycję utworzenia mieszanej komisji arbitrażowej jednak nie dostał odpowiedzi. Nasi południowi sąsiedzi wykorzystali uwikłanie Rzeczpospolitej w konflikt z Ukrainą oraz trwające powstanie wielkopolskie i 23 stycznie 1919 roku zaatakowali polską część spornych terenów. Po ciężkich walkach między innymi pod Drohomyślem i Skoczowem 30 stycznie podpisano rozejm a 3 litego przy pośrednictwie mocarstw podpisano ugodę o nowym podziale. Czesi zatrzymali po swojej stronie bogate w egiel koksujący Zagłębie Karwińskie, Spisz i Orawę. Po ich stronie pozostało również Zaolzie. We wrześniu 1919 roku postanowiono rozstrzygnąć spór na drodze plebiscytu jednak do takowego nie doszło. Rada Ambasadorów wobec niepowodzeń Polski na frontach wojny z Rosja Radziecką podzieliła Śląsk Cieszyński. Przy Polsce pozostało 43,8% spornych terenów ze 143 tysiącami ludności wobec 56,2% oraz 283 tysiącami ludności ze 150 tysiącami Polaków.

3. Granica z Ukrainą.

Konfilkt polsko-ukraiński jest niezwykle skomplikowany. Zachodnioukraińska Republika Ludowa powstała 19 października 1918 roku. Wojnę ze społeczeństwem polskim rozpoczęła 1 listopada od zajęcia Lwowa. Początkowo opór stawiali tylko mieszkańcy jednak po 11 listopada już cały kraj. Początkowy etap wojny rozgrywał się tylko we Lwowie. Polacy zdobyli miasto i walczyli osamotnieni z Ukraińcami czyhającymi dookoła. 20 listopada udało się przedrzeć 1300 osobowemu oddziałowi pułkownika Michała Tokarzewskiego do osamotnionego miasta. Udało się również zdobyć Przemyśl. Przełom lat 18 i 19 cechowały ciężkie walki między innymi o Przemyśl, Rawę Ruską, Chyrów oraz linię kolejową prowadzącą do Lwowa.

Walki z przerwami trwały do 16 lipca 1919 roku. W ich trakcie na arenie walk pojawiła się sprowadzona Armia Hallera, która przejęła ofensywę. W rezultacie walk Polacy wypchnęli Ukraińców na wschód od rzeki Zbrucz. Zachodnia część Galicji Wschodniej, na zachód od rzeki Zbrucz przypadły Polsce. Zatwierdzone to zostało przez Piłsudskiego oraz Petlurę, którzy widząc niebezpieczeństwo grożące ze wschodu porozumieli się i podpisali rozejm 1 września 1919 roku.

4. Granica wschodnia z Rosją.

Plakat propagandowy z okresu międzywojennego.

Największą niewiadomą jeśli chodzi o granice a także o istnienie II Rzeczpospolitej była sprawa wschodnia a konkretniej sprawa bolszewików i ich rewolucji. Postawili sobie za cel rozszerzenie rewolucji na całą Europę a i świat też. Na drodze stała Polska. Konflikt rozpoczął się 14 lutego 1919 roku od starcia w miejscowości Mosty na Białorusi. Polacy wysunięci przed wycofujące się jednostki niemieckie zatrzymali Rosjan, którzy robili rozpoznanie w głąb do rzek Niemna i Szczary, a następnie 12 lutego aż po Bug, w ten sposób rozpoczynając operację "Cel Wisła". Polacy początkowo prowadzili walkę zaczepną zajmując między innymi Pińsk.

W kwietniu 1919 roku Piłsudski uznał, że należy przejąć inicjatywę na froncie i zaatakował Rosjan w kwietniu. Zajęto między innymi Lidę(17), Nowogródek(18) i przede wszystkim Wilno(19). Po zdobyciu Wilna Józef Piłsudski wydał odezwę do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego gwarantując im samostanowienie. W końcu 1919 front wschodni na całej swej długości przebiegał w sposób następujący: Uszyca (lewy dopływ Dniestru) - Płoskirów -Słucz (prawy dopływ Prypeci) - Uborć (prawy dopływ Prypeci) - Ptycz (lewy dopływ Prypeci), a dalej na północ przez Bobrujsk, wzdłuż Berezyny, a następnie przez Lepel i Połock do Dyneburga.

Piłsudski zdawał sobie sprawę, że nie ważne kto wygra w Rosji, czerwoni czy biali, tak czy siak to państwo będzie zagrażało Polsce. Dlatego w lutem zawarł tajny układ wojskowy z Petlurą, na mocy którego prowadzono werbunek do armii ukraińskiej z jeńców oraz ochotników. 21 kwietnia podpisany został układ polityczny, w którym rząd polski uznawał suwerenność Ukraińskiej Republiki Ludowej z atamanem Petlurą na czele. 24 kwietnia podpisano układ o wspólnej kampanii przeciwko Rosji Radzieckiej. Dzień później rozpoczęła się ofensywa na Ukrainie. Była ona znacznie większa niż w przypadku zeszłorocznej. 7 maja wojska generała Władysława Sikorskiego zdobyły Kijów. Wojsko Polskie liczyło w tym okresie około 500000 ludzi oraz ok 30000 wojsk ukraińskich. Trzeba wspomnieć, że był to okres walk wewnątrzrosyjskich pomiędzy białą, procarską armią Denikina a bolszewicką Armią Czerwoną. Rozbicie wojsk Denikina wiązało się ze skupieniem na jednym froncie. Do ofensywy przeszła teraz Rosja. Jej wojska podeszły pod zdobyty Kijów, od strony Rumunii front przełamała słynna 1 Armia Konna Budionnego. Wojska Rydza-Śmigłego rozpoczęły odwrót zatrzymując się na Zbruczu i Słuczy.

Pierwsza faza bitwy warszawskiej

1 lipca Sejm uchwalił powołanie Rady Obrony Państwa w składzie: naczelnik państwa jako przewodniczący, 10 posłów, premier, 3 ministrów i 3 wyższych wojskowych. Jej celem było decydowanie w sprawach prowadzenia i zakończenia wojny. Wojsko Polskie cofało się aż na linię Wieprza i Wisły. Ostre walki zawiązały się na froncie Południowym w okolicach Lwowa gdzie szalała i mordowała armia Budionnego. Stoczono słynne bitwy jak pod Zadwórzem 17 sierpnia 1920(318 z 330 orląt lwowskich zginęło). Były to walki ciężkie, nierówne i wyczerpujące. Jednak niezwykle istotne ponieważ walcząca na południu Armia Budionnego nie przeniosła się na rosyjski front północny gdzie miała miejsce ofensywa Tuchaczewskiego krocząca w stronę Warszawy.

Tuchaczewski ruszył ze swoją ofensywą 2 lipca 1920 roku. Wydał słynna dyrektywą 1896 mówiącą: ?(...)po trupie Polski wiedzie droga do ogólnego wszechświatowego pożaru. Na Wilno, Mińsk, Warszawę -- marsz". Jego wojska liczyły 270 000 żołnierzy. Polski rząd 4 lipca uznał państwo Litewski oraz przejściowo przekazał im Wilno. Liczono na neutralność Litwinów i przychylność państw zachodnich na zbliżającej się konferencji w Spa(od 5 lipca). 12 lipca Republika Litewska i Rosja Radziecka podpisały układ o granicy i zgadzała się na swobodny przemarsz Armii Czerwonej. Konferencja w Spa była wielkim zawodem a Rosja odrzuciła możliwość przerwania wojny z Polską. Grabski po fiasku rozmów międzynarodowych podał się do dymisji. Powołano Rząd Obrony Narodowej z Witosem na czele. W trakcie ofensywy, 23 lipca 1920 powstał marionetkowy Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski(Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski). 28 lipca w Białymstoku ogłosił, że przejmuje władzę i tworzy Polską Republikę Rad.

Druga faza bitwy warszawskiej

Posuwająca się niezwykle szybko ofensywa Tuchaczewskiego musiała w końcu napotkać większy opór. Stało się to na przedmieściach jej celu czyli stolicy Polski- Warszawy. Bitwa warszawska nazywana cudem na Wisłą rozpoczęła się 15 sierpnia 1920 roku. Walki trwały na przedmieściach Warszawy, nad Wkrą oraz na całym Froncie. Na północy dowodził gen. Sikorski, w Centrum gen. Haller, na Południu Piłsudski. Decydująca faza bitwy do kontruderzenie znad Wieprza na tyły frontu bolszewickiego przeprowadzone przez marszałka. Strona polska ponownie przejęła inicjatywę. Okrążony Tuchaczewski a następnie i Budionny rozpoczęli odwrót. Decydujące znaczenie miały jeszcze bitwy pod Komarowem(31 sierpnia) i nad Niemnem(20-26/8 września). 12 października Wojsko Polskie wkroczyła do Mińska. 18 października weszło w życie zawieszenie broni zawarte 12 października w Rydze.

Wojna polsko-bolszewicka zakończyła się traktatem ryskim podpisanym 18 marca 1921 roku, ratyfikowany 16 kwietnia przez Naczelnika Państwa, wszedł w życie 30 kwietnia 1921 roku. Na mocy tego traktatu pokojowego granica polska na wschodzie przebiegała wzdłuż linii II rozbioru Polski z korzyścią na terenach Wołynia i Polesia. Rosja i Ukraina zrzekały się roszczeń do Galicji Wschodniej. Inne postanowienia traktatu to: wypłacenie II RP przez Rosję 30 mln rubli w złocie(nigdy nie dotrzymane), zwrot zabranych dzieł sztuki w trakcie wojny jak i rozbiorów(nie do końca dotrzymane). Traktat regulował również sprawę wymiany jeńców oraz możliwość wyboru obywatelstwa osób pochodzenia polskiego z Rosji.

5. Granica z Litwą.

Wycofująca się Armia Czerwona 27 sierpnia przekazała Wilno Litwinom. Chcieli wciągnąć Polaków w kolejny konflikt. Opinie publiczna była zdecydowanie za przejęciem miasta zamieszkanego w większości przez Polaków. Jednak niemożliwe było oficjalne użycie wojska przeciwko Litwinom ze względu na postanowienia konferencji w Spa( 5-16 lipca 1920). Konferencja w Spa była porażką polityki premiera Władysława Grabskiego. Grabski prosił państwa ententy o pośrednictwo państw zachodnich z bolszewikami. Przedstawiciele Ententy wyrazili zgodę na udział w negocjacjach w zamian za znaczne ustępstwa strony polskiej. 10 lipca premier Grabski zgodził się na wycofanie polskich wojsk na linię Curzona (przebieg wzdłuż granicy byłego Królestwa Polskiego, od granic Prus Wschodnich, na północ od Suwałk do źródeł Pregoły i Szczary, na wschód od Sejn i Grodna, a następnie wzdłuż Bugu. Za kryterium przyjęto czynnik narodowościowy) oraz oddanie Wilna Litwie. Dodatkowo polski premier przystał na niekorzystne decyzje w sprawie podziału Śląska Cieszyńskiego, Orawy, Spisza (planowany plebiscyt zastąpiono rozpatrzeniem sprawy przez Radę Ambasadorów) i kontroli nad Gdańskiem. Zgoda na te ustępstwa dawała Grabskiemu obietnice skierowania do Warszawy misji wojskowo-dyplomatycznej Ententy i dostawy amunicji z Zachodu.

Różnice w granicach polskich między 1793 r. a 1921 r.

Ze względu na postanowienia Piłsudski nie mógł oficjalnie zająć Wilna. Dlatego wysłał tam zaufanego generała Lucjana Żeligowskiego, który na czele 14 000 żołnierzy upozorował bunt. Buntownicy rozpoczęli swe działania 8 października 1920 roku a dzień później zajęli miasto. 12 października Żeligowski wydał dekret powołujący do życia nowe państewko- Litwę Środkową ze sobą jako naczelnym dowódcą. Litwini nie zamierzali odpuścić dlatego szykowali ofensywę mającą na celu odbicie Wilna. Inicjatywę przejął jednak Żeligowski, który zatrzymał się 45 km od Kowna. Od 27 do 29 listopada 1920 toczyły się rozmowy w Kownie dotyczące rozejmu między Litwą a Litwą Środkową. Prawie dwa lata później 20 lutego 1922 roku sejm wileński przegłosował przyłączenie się Wilna do Polski. 15 marca 1923 Rada Ambasadorów zatwierdziła przebieg granicy wschodniej II Rzeczpospolitej. W tym przynależność Wileńszczyzny oraz Galicji Wschodniej do Polski.

6. Zakończenie.

W wyniku konfliktów praktycznie z każdym i wszędzie II Rzeczpospolita wywalczyła sobie miejsce na mapie Europy. Granica państwa liczyła 5529 kilometrów. Najdłuższą granicę mieliśmy z Niemcami 1912 km, następnie z Rosją 1412 km, Czechosłowacją 984 km, Litwą 507 km, Rumunią 349 km, Wolnym Miastem Gdańskiem 121 km, Łotwą 109 km i morzem 140 km. II RP była państwem wielonarodowościowym gdzie Polacy stanowili około 65 % społeczeństwa, Ukraińcy około 16 %, Żydzi 8%, Białorusini 5%, Niemcy 3%.

Bibliografia:

• Albert Andrzej, Najnowsze historia Polski 1914-1945, Warszawa 1995.
• Arski Stefan, My pierwsza brygada, 1962.
• Eckert Marian, Historia Polski 1914-1939, Warszawa 1990.
• Krotofil Maciej, Ukraińska Armia Halicka 1918-1920 : organizacja, uzbrojenie, wyposażenie i wartość bojowa sił zbrojnych Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej, Toruń 2002.
• Powstania Śląskie i plebiscyt z perspektywy osiemdziesięciolecia, pod. red. Marka Masnyka, Opole, 2003.
• Zieliński Henryk, Historia Polski 1914-1939, 1985.

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz

Użytkownik

Miłosz Korczyk

Dodano: 2013-12-23 Dobry tekst. Sam miałem ochotę przesłać swój na ten temat. Uzupełnię tylko pewne dane dotyczące plebiscytu na Górnym Śląsku. Skąd inąd polski pomysł o dopuszczeniu urodzonych na terenach plebiscytowych przyniósł wynik 182 288 do 10 120 przywiezionych na głosowanie, dla Niemców. Do tego strona niemiecka wsparta głosami Anglików i Włochów z Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej i Rządzącej, włączyła w obszar plebiscytu powiaty głubczycki i prudnicki. Oba w ogóle nie interesowały z prostych powodów strony polskiej, wynik w nich wyniósł 97 664 do 4 751. Gdy odejmiemy te dodatkowe dane otrzymamy ciekawy wynik: 426 868 za Niemcami i 464 543 za Polską. W gminach zwycięstwo, licząc która strona otrzymała więcej głosów, odnieśli nastawieni propolsko 674 do 624. Ciekawostka: w Katowicach za polską padło tylko 14% głosów. Tajemnica tak niepokojącego wyniku kryje się w ówczesnych granicach miasta, do którego nie należały dzisiejsze dzielnice np. Dąb, Załęże, Bogucice, Szopienice, Ligota, Dąbrówka. W nich wygrywały głosy za Polską. Wyniki szczegółowe plebiscytu, są przyczynkiem do obiektywnej dyskusji o postawie Ślązaków w kwestiach uczuć narodowych i choć nie wyjaśnia prosto tej kwestii, to na pewno daje do myślenia. Edytuj

Redaktor

Rysiek Hałas

Dodano: 2018-01-01 a moim zdaniem Ślązacy byli patriotami inspirowanymi partyjnie, i wydaje mi się, że nie wszyscy mieli rozeznanie w sytuacji. Tak na przykład Ślązacy z Opolszczyzny byli agitowani przez Korfantego, który obiecywał im złote góry jeśli przyłączą się do odrodzonej Rzeczypospolitej, a następnie zostawił ich samych sobie. Co więcej, za udział w powstaniach śląskich, byli oni prześladowani przez Niemców i musieli opuścić swoją ojcowiznę, by zdać się na łaskę i niełaskę Polski Edytuj