Secesje plebejuszy

O sukcesie plebejuszy świadczą ich zdobycze:

1. Na Awentynie zbudowali oni przybytek bogini Ceres, oficjalnej patronki całego stanu ( na wzór patrycjuszowskiej świątyni Jowisza na Kapitolu). Sankcja religijna odrębności klasy plebejskiej automatycznie stała się formą sankcji prawnej.

2. Plebs miał prawo do zwoływania concilia plebs,. Ich uchwały tzw. plebiscita, stały się z czasem prawem państwowym.

3. Mogli wybierać urzędników – edylów, czyli „zarządzających świątynią”. Podobno pierwszych wybrano w 492 roku.

4. Consilia wybierały też Trybunów ludowych. Ich liczba od dwóch na początku, wzrosła do dziesięciu. Stali się z czasem jednym z najważniejszych elementów polityki rzymskiej i przez swe uprawnienia mieli niebagatelny wpływ na losy państwa. Niektórzy z nich sławą swych czynów przewyższają niejednego dyktatora. Wystarczy chyba wspomnieć braci Grakchów, Lucjusza Apuliusza Saturnina, czy Marka Liwiusza Druzusa. Wszak Oktawian August za jedną ze swych najważniejszych prerogatyw uznał dożywotni trybunat.

5. Podstawą zgromadzeń ludowych staje się nowo wprowadzony podział ludności według jednostek terytorialnych, a nie wcześniejszych związków rodowych, kurii. Liczba tribus z czasem urosła do 35, w tym 4 miejskich.

Walka polityczna między stanami nie zakończyła się jednak, a jedynie przeszła w nową fazę. Na nowo zostały przemyślane postulaty plebejuszy. Podstawowym było to, że wpływ na wybór urzędnika państwowego już nie wystarczał, teraz ważne było wywalczenie dostępu do urzędów. Kolejnymi były uprawnienia gospodarcze i ochrona prawna obywatela, nie zależnie od pochodzenia i stanu majątkowego. O ostrości konfliktu świadczą pojedyncze fakty zachowane w źródłach. Przykładem może być wygnanie Gnejusza Marcjusza Koriolana z Rzymu, za dążenie do zniesienia trybunatu. Innym upadek polityczny i wyrok śmierci na Spuriusza Kasjusza, prawdopodobnie za sprzyjanie plebejuszom. Prawdopodobnie chodziło o konflikt wokół podziału zdobytych ziem tzw. „Ager publikus".

Bardzo ważnym postulatem plebsu stało się spisanie praw, by ukrócić samowole patrycjuszowskich sądów. Postulat ten był zgłaszany wielokrotnie i napotykał stały opór. Po kilkunastu latach, może w wyniku dramatycznych wydarzeń, takich jak zaraza w 452 roku, została w tym celu powołana Komisja Dziesięciu, która przez trzy lata sprawowała faktyczną władzę w państwie. Efektem jej pracy było „Lex dudecim tabularum”. Ale nie jedynym!
Według tradycji rzymskiej, jeszcze przed ogłoszeniem spisu praw, jeden z decemwirów, Appiusz Klaudiusz dopuścił się niesłychanej zbrodni. Ulegając swym chuciom, odebrał podstępem piękną plebejuszkę jej ojcu i zniewolił. Ojciec po powrocie z wyprawy (właśnie odbywał służbę wojskową), na wieść o hańbie zabił córkę i wniósł oskarżenie do bogów i ludu. Rozruchy w mieście doprowadziły do drugiej secesji plebejuszy, którzy dodatkowo mogli liczyć na pełne poparcie armii. W efekcie zmuszono komisje do zakończenia prac i zdania władzy. Na jej miejsce przywrócono urzędników, z których najwyżsi oficjalnie zaczęli posługiwać się tytułem konsulów. Potwierdzono też uprawnienia trybunów ludowych, a nawet wprowadzono zasadę nietykalności. Przybyło też na przestrzeni kilku lat urzędów, zaczęto powoływać cenzorów i kwestorów. Jednak chyba najważniejszą zdobyczą plebejuszy, choć wydawałoby się niezwykle prozaiczną było dopuszczenie w 445 roku do zawierania małżeństw mieszanych. Tak zwana „lex Canuleia” wywracała dotychczasowy porządek społeczny państwa i kto wie, czy nie przyniosła poważniejszych zmian od samych secesji.

Konflikt między dwiema klasami trwał dalej, ale coraz silniejsze więzi, także rodzinne, prowadziły do dalszych zmian. Ich efektem było powolne dopuszczanie do urzędów i wszystkich innych związanych z tym przywilejów plebejusze. Patrycjusze już nigdy nie odzyskali swej dawnej pozycji. Ostatnie wielkie starcie przypada na lata 375 – 367, gdzie w wyniku sprzeciwu trybunów ludowych nie wybierano urzędników. Zakończono go przyjęciem lex Licynie Sextiae, na którego mocy powołano co prawda patrycjuszowskich pretorów, ale jednocześnie wprowadzono zasadę, że jeden z konsulów będzie plebejuszem. Pierwszym w roku 366 p.n.e. został Lucjusz Sekstiusz Lateran, wcześniejszy trybun ludowy i twórca tego prawa.Warto wspomnieć, że w 356 roku pierwszym plebejskim dyktatorem został Gajusz Marcjusz Rutilus, którego w 351 wybrano cenzorem.

W tym miejscu zakończę mój wywód, choć nie jest tajemnicom, że plebejskie i patrycjuszowskie pochodzenie jeszcze przez setki lat było powodem namiętnych sporów.

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz

Użytkownik	teodozjusz
	Dodano: 2009-12-31 Dobry artykuł ale plebejusze nie udali sięna awentyn tylko na mons sacer. Edytuj

Użytkownik	Miłosz Korczyk
	Dodano: 2010-01-10 Mons sacer z Liwiusza należy tłumaczyć jako święte wzgórze, a takim dla plebejuszy był Awentyn. Prawdopodobnie zanim wybudowali tam dużą świątynię Ceres, stały tam kapliczki, do których przychodzono się modlić. To powód dla którego piszę o Awentynie. Pozdrawiam Edytuj

Użytkownik	demokryt
	Dodano: 2010-02-21 Salustiusz w "Wojnie z Jugurtą", cytując Memmiusza (31) pisze: "Przodkowie wasi dla zdobycia praw i utrwalenia swej niezależności dwukrotnie opuścili miasto i zbrojnie opanowali Awentyn (...)"/ Edytuj

Gość	Plebs Vulgaris
	Dodano: 2010-07-08 Ciekawy artykuł, ale pisząc o starożytnym Rzymie powinieneś wykazać się lepszą znajomością łaciny: populus romanus - nie * populi romani ager publicus - nie *publikus lex duodecim tabularum - nie *dudecim o plebejskim ortograficznym byku w ostatnim paragrafie nie wspominajac :-) Edytuj