Wojny Rzymu z Królestwem Partów
Wielka wyprawa partyjska Trajana (114-117 n.e.)
W okresie rządów dynastii Flawiuszów była kontynuowana polityka pokojowego współistnienia z państwem Partów. Dopiero drugi cesarz z dynastii Antoninów- Marek Ulpiusz Trajan (98-117 n.e.) podjął na powrót politykę podbojów. Pretekstu do rozpoczęcia wojny dostarczyło naruszenie zasady dotyczącej sukcesji tronu armeńskiego. Król Partów Chosroes zdetronizował króla Armenii Aksydaresa i osadził na tronie jego brata Partamazyrysa. Trajan zgromadził swoje siły w Antiochii w Syrii. Zebrał tam swoich najzdolniejszych wodzów i legiony. Chciał skorzystać ze sporów wewnętrznych na terenie Partii. Wyruszył w 114 r. n.e. do Armenii, zajął Arsamosatę i dotarł do Satali, gdzie złożyli mu hołd książęta armeńscy. Następnie spotkał się z królem Armenii Partamazyrysem i włączył ten kraj do Imperium jako prowincję. Zajął Edessę, Singarę, Libbanę i Thebatę. Wiosną 115 roku n.e. kampania rozpoczęła się na nowo. Rzymianie przeprawili się łodziami na drugi brzeg Tygrysu. Zbudowano też most pontonowy. W przeprawie przeszkadzały wojskom rzymskim zagony jazdy Partów. Po ich odparciu cesarz ruszył wraz z armią na Adiabene. Posłowie wysłani do króla tego państwa zostali uwięzieni, ale zdołali zbiec i pomogli w zdobyciu stolicy Adiabene otwierając bramy miasta. Trajan wszedł do Babilonii. Zdobył twierdzę Dura Europos, a następnie zajął Babilon, który był już miastem prawie bezludnym. Tam oddał cześć pamięci Aleksandra Wielkiego. Przekroczył Tygrys i w styczniu 116 r. n.e.wkroczył do Ktezyfontu, nie napotykając żadnego oporu. Król Partii, Chosroes uciekł ze swej stolicy. W ręce Rzymian dostały się ogromne łupy; m.in. złoty tron królów partyjskich. Po tym sukcesie Trajan stanął rychło nad brzegiem Zatoki Perskiej. Chciał iść śladami Aleksandra Wielkiego, lecz doniesiono mu, iż na podbitych przez niego ziemiach wybuchło powstanie. Legiony stłumiły jez, zdobyto Seleucję i Ktezyfont. Trajan ustanowił królem Partów Partamaspatesa. Czekało jeszcze Rzymian oblężenie Hatry- warownej twierdzy zbudowanej w pustyni. Próbowano ją zdobyć za pomocą podkopów, zwalono nawet część murów. Atak kawalerii pod dowództwem starego cesarza nie powiódł się, Trajan o mało nie zginął. Ze zdobytych terytoriów utworzono trzy prowincje: Asyrię, Armenię Mniejszą i Mezopotamię. Tarajan przyjął tytuł "Parthicus" i wybił monetę z napisem: PARTHIA CAPTA. Jego śmierć w 117 r. n.e. i powstanie żydowskie w Egipcie, Cyrenajce i na Cyprze zniweczyły jednak jego ambitne plany. Jego następca, Publiusz Eliusz Hadrian zrezygnował z nowo podbitych ziem i ustanowił z powrotem granicę na Eufracie.
Wyprawa partyjska Gajusza Awidiusza Kasjusza (w latach 163-166 n.e.)
Plany ekspansji podjął na nowo Cesarz Marek Aureliusz (161-180 n.e.), który wraz ze swoim współrządcą Lucjuszem Aureliuszem Werusem zaplanował nową wyprawę przeciw wschodniemu sąsiadowi. Jej powodem było wkroczenie króla Partów Wologezasa III do Armenii i zaatakowanie przez niego Syrii. Dowodził nią Gajusz Awidiusz Kasjusz. Ściągnięto legiony znad Dunaju i liczne vexillationes. Rzymskie legiony znów zajęły Armenię i północną Mezopotamię. Awidiusz Kasjusz zdobył Seleucję i Ktezyfont. Rzymskie wojska wkroczyły do Medii, ale musiały się wycofać z powodu zarazy, którą później zawlekły do Rzymu. Został zawarty traktat pokojowy z królem Wologezasem III, na mocy którego Rzymianie zajęli północno-zachodnią Mezopotamię. W 175 r. n.e. Awdiusz Kasjusz wzniecił bunt na Wschodzie, ale został pokonany przez wydelegowanego przez cesarza Publiusza Helwiusza Pertynaksa. Sam Kasjusz zginął zamordowany przez oficerów.
Wyprawy cesarza Lucjusza Septymiusza Sewera na Partów
W czasie walki o władzę w Cesarstwie pomiędzy Gajuszem Pescsnniuszem Nigrem, a Septymiuszem Sewerem król Wologezas IV poparł tego Nigra. Septymiusz Sewer (193-211 n.e.) poprowadził po pokonaniu Nigra w 195 roku n.e. armię przeciw Wologezasowi. Była to tzw. I wojna partyjska. Rzymianie przekroczyli Eufrat i wkroczyli do Osrhoeny, jej władca Abgar został zdetronizowany. Septymiusz zdobył Nisibis, gdzie założył swoją kwaterę. Spustoszył Adiabenę i zawarł pod koniec 195 roku n.e. pokój z Partami. Jednak już w 197 r. Wologezas uderzył na rzymską Mezopotamię i oblegli Nisibis. Zaczęto przygotowywać wyprawę odwetową, sformowano trzy nowe legiony (I, II i III Parthica), jako auxilia uczestniczyła w wyprawie jazda syryjska i łucznicy na wielbłądach z Palmyry. Cesarz szybko wkroczył do Mezopotamii z Syrii, przeprowadzając w sierpniu 197 roku n.e. udaną odsiecz Nisibisu. Zawarł sojusz z królem Armenii i wziął za zakładników synów króla Osrhoeny, Abgara. Partowie wycofywali się, unikając bitwy. Septymiusz rychło wkroczył bez walki do Seleucji i Babilonu. Wologezas stawił silny opór w Ktezyfoncie, ale Rzymianie zdobyli miasto w styczniu 198 r. n.e.. W ich ręce wpadł skarbiec królewski i sto tysięcy jeńców. Miasto zostało spalone. Sewer Powrócił na północ i stanął pod Hatrą, którą oblegał dwukrotnie. Drugie oblężenie trwało dwadzieścia dni. W zdobyciu miasta miały pomóc machiny wybudowane przez greckiego inżyniera Pryskusa. Rzymianie dokonali wyłomu w murach, ale obrońcy lali na nich z góry naftę powodując pożary machin, oraz rzucali z murów jadowite owady. Zdziesiątkowane oddziały rzymskie odmówiły posłuszeństwa swemu cesarzowi. Mezopotamia północno-zachodnia została jako prowincja wcielona do państwa rzymskiego, Septymiusz Sewer uzyskał tytuł "Parthicus Maximus" i wzniósł swój łuk triumfalny na Forum Romanum.
Walki rzymsko-partyjskie w czasie kryzysu III wieku
W III w. n.e. w Partii nastąpiła bardzo niekorzystna dla Rzymu zmiana dynastii. W 224 r. n.e. Ardaszir zdobył panowanie i zapoczątkował panowanie dynastii Sassanidów. Przyjął on tytuł Króla Królów i skonsolidował państwo wewnętrznie. Najechał Azję Mniejszą i Syrię oraz Mezopotamię, ale jego atak został odparty przez cesarza Sewera Aleksandra. Król Szapur I (242-272 n.e.), utalentowany wódz wtargnął do Armenii, Syrii i Mezopotamii. Zdobył Antiochię, zagarnął jeńców i wielkie łupy. Pod Edessą wziął do niewoli cesarza Waleriana (253-260 n.e.), zagarnął Cylicję i Kapadocję. Dopiero władca Palmyry Odenatus zdołał odzyskać zagarnięte ziemie, m. in. Mezopotamię, za co został nagrodzony przez cesarza Galiena (253-268 n.e.) tytułami dux orientis i imperator, oraz tytuł wielkorządcy Wschodu. Cesarz Marek Aureliusz Karus (282-283 n.e.) zorganizował wyprawę przeciw Partom i nawet zdobył Ktezyfont, lecz został zamordowany w trakcie tej wyprawy.
Wojna Galeriusza z Narsesem (296-299 n.e.)
Gdy w Partii tron obejmował Narses w Imperium Rzymskim współrządzili: Gajusz Aurelusz Waleriusz Dioklecjan (284-305 n.e.) oraz jego zięć, Gajusz Waleriusz Galeriusz Iovius. Na jesieni 296 roku n.e. król Narses zaatakował Armenię. Galeriusz szybko wkroczył do Mezopotamii, ale poniósł klęske pod Callinicum. Nie zrażony tym szykował nową armię do rozprawy z Persją. Chciał rozegrać bitwę w górach Armenii, gdzie miałby większą przewagę. Galeriusz zwyciężył nad rzeką Arakses w 297 roku n.e., Narses uszedł z pola, ale jego rodzina, skarbiec i harem dostały się w ręce Rzymian. W 299 r. podpisano z inicjatywy Dioklecjana pokój, na mocy którego poszerzono terytorium rzymskiej prowincji Mezopotamii. Galeriuszowi wystawiono łuk triumfalny w Salonikach. Armia rzymska w tych czasach dostosowała się do sposobów walki z ludami ościennymi. Wprowadzono oddziały ciężkiej jazdy: cataphracti i clibrinarii.
Wyprawa Juliana Apostaty
Cesarz Flawiusz Klaudiusz Julianus (331-363 n.e.) znany ze swojego odejścia od wiary chrześcijańskiej przeprowadził w ostatnią w historii starożytnego Rzymu wielką wyprawę na Partów. Siły, które mógł przeciwstawić Persom były szczupłe, armia rzymska była zbarbaryzowana. Było to ok. 65 tysięcy piechoty i jazdy. Na swoją wyprawę wyruszył 5 marca 363 roku n.e. Wyszedł z Antiochii, przekroczył Eufrat i wszedł do Osrhoene. Zatrzymał się w Carrhae, gdzie jego armia podzieliła się. Jeden korpus pod wodzą Prokopiusza i Sebastiana szedł wzdłuż Tygrysu na północ udając główne siły. Sam Julian szedł wzdłuż Eufratu osłaniając flotę rzeczną liczącą około tysiąc okrętów (pełniła ona rolę taborów, wożąc zaopatrzenie i machiny oblężnicze). Wojska rzymskie nie napotykały na opór, król Szapur II wciągał je w głąb swego państwa. Po dotarciu do Babilonii Julian kazał zniszczyć tamtejsze zbiory, Persowie otworzyli śluzy i kanały, zamieniając Babilonię w wielkie bagno. Rzymianie napotykali coraz większy opór, wojsku dokuczał upał. Podczas przeprawy na lewy brzeg Tygrysu Persowie stawili zdecydowany opór, tak, że Rzymianie z wielkim trudem zdobyli przyczółek na brzegu rzeki. Zrezygnowano ze zdobycia Ktezyfontu. Poseł od króla Persów, który przybył do obozu, zaproponował korzystny pokój, lecz cesarz w ogóle go nie przyjął. Kazał też spalić okręty, które nie mogły płynąć w górę Tygrysu. Cesarz zarządził marsz na północ, gdyż sądził, iż korpus pod wodzą Prokopiusza i Sebastiana znajduje się w niebezpieczeństwie. Persowie wypalali pola i łąki, aby Rzymianie nie mieli paszy i zboża. Wycofująca się armia była stale atakowana przez zagony perskiej kawalerii. Cesarz zginął 23 czerwca 363 roku n.e., gdy maszerującą kolumnę zaatakowały słonie bojowe i katafrakci. Walczył jak prosty żołnierz, gdy trafiła go włócznia rzucona nie wiadomo skąd. Ciężko ranny cesarz umierał w agonii. Istnieją dwie wersje jego ostatnich słów: "Galilejczyku, zwyciężyłeś" oraz "Heliosie, opuściłeś mnie". Jednak żadna z tych wersji nie jest wiarygodnie poświadczona. Tak zakończyła się ostatnia wielka wyprawa Rzymian na terytorium Persji, ostatecznie przekreślając ich nadzieje na odnowienie imperium Aleksandra Wielkiego.
| 4 celne komentarze | Dodaj komentarz |
 Użytkownik | |
Dodano: 2007-03-08 Widoczne są tu rażące błędy generałów który obierali złą taktykę lub nie słuchali doradców. Tekst bardzo dobry( 5+) |
Strona nie została odnaleziona!
Niestety szukana przez Ciebie strona nie została odnaleziona, czyli wystąpił znienawidzony przez wszystkich błąd 404. Istnieją dwa wytłumaczenia; możliwe, iż szukana strona została usunięta lub przesunięta, albo po prostu źle wpisałeś/aś adres URL. Ale niestety istnieje też ryzyko, iż to my coś 'sknociliśmy' (oby nie!) w kodzie strony i zakradł się tzw. "bug", czyli po polsku robal. Koniecznie daj nam o tym znać; skopiuj link z paska przeglądarki i wyślij go na adres: naczelny[malpa]histurion.pl Wspólnie oczyśćmy histuriona ze wszelkich błędów/robaków!
Nasz facebook
Ciekawostka
Gajusz Cilniusz Mecenas
Stał się synonimem osoby finansowo wspierającej dzieła sztuki ?
Postać historyczna
Losowe zdjęcie
