Badania nad starożytnością i prehistorią

Człowiek zawsze interesował się swoją najdawniejszą przeszłością i miał świadomość, że jego przodkowie żyli wiele lat przed nim. O tym zainteresowaniu świadczą etnogenetyczne legendy i mity pierwotnych ludów, opowiadające o ich pochodzeniu i występujące u wszystkich społeczności zamieszkujących Ziemię. Oczywiście wyjaśnienia na temat początków u wczesnych społeczności opierały się na mitach i wyobraźni, były zróżnicowane i miały na celu raczej zachowanie łączności z przodkami i wewnętrznej spoistości społeczeństw, niż rzetelną wiedzę. W środowisku pierwszych cywilizacji widzimy początki historiografii i szersze zainteresowanie przeszłością. U Sumerów występują listy królów i spisy formuł rocznych czyli nazw lat, które nadawano danemu rokowi od ważnego wydarzenia, które zaszło w roku poprzednim. Królowie miast państw sumeryjskich spisywali swe czyny na stelach i posągach oraz klinach fundacyjnych- glinianych lub metalowych stożkach. W Egipcie spisywano wydarzenia z lat panowania królów i listy faraonów. Podobne źródła znamy z Chin i Mezoameryki, choć tam miały nieco inny charakter. Jak widać, przeszłość była wykorzystywana głównie na potrzeby władców- zapisywano ich czyny i wydarzenia z lat panowania, wszystko to było bardziej legitymacją władzy niż obiektywnym badaniem. Jednak te listy monarchów i wydarzeń leżą u początku nauki o najdawniejszej przeszłości człowieka. Stopniowo, w miarę rozwoju cywilizacji zaczęto spisywać kroniki i bardziej skomplikowane dzieła narracyjne opowiadające o historycznych wydarzeniach. Przykładem mogą być kroniki i roczniki babilońskie, asyryjskie i chińskie oraz dzieła historiografii hetyckiej z II tys. p.n.e. Hetyci dokładnie spisywali przebieg minionych wydarzeń i uczynili znaczące kroki w kierunku obiektywizmu, czego przykładem może być Opowieść o oblężeniu miasta Urszu przez Mursilisa I z XVI w. p.n.e.. Można podejrzewać, że krąg zainteresowanych przeszłością powiększył się, skoro nawet książę Chaemwese i faraon Totmes IV szukali starych inskrypcji i odkopywali zniszczone świątynie około 1500 lat p.n.e. Wydarzenia historyczne uwieczniano na świątynnych reliefach i opisywano. Urzędnicy i oficerowie zapisywali dla potomności swe biografie i umieszczali je w grobowcach.

W I tys. p.n.e. królowie Asyryjscy uwieczniali swe czyny w inskrypcjach i reliefach, które zdobiły pałace i świątynie oraz stele i skalne reliefy. Asyryjscy skrybowie spisywali kroniki i roczniki oraz listy limmu- urzędników których imieniem nazywano lata. W Państwie Nowobabilońskim król Nabonid odkopywał stare świątynie i reaktywował zapomniane kulty- jego przedsięwzięcia są czasem określane mianem pierwszych wykopalisk archeologicznych. Nabonid założył też w Babilonie coś rodzaju muzeum, gdzie były przechowywane przedmioty z różnych epok historycznych, takie samo muzeum utrzymywała w Ur jego córka- kapłanka boga Księżyca. Władcy perscy kontynuowali po podboju Bliskiego Wschodu tradycję inskrypcji królewskich. Jednak prawdziwe badania przeszłości wprowadzili w życie starożytni Grecy. Logografowie jońscy pierwsi zaczęli dokładnie spisywać opowieści o początkach dziejów. Starożytni Izraelici stworzyli niezwykle dzieło- Biblię będącą zbiorem ksiąg spisywanych w różnych okresach, wśród nich są księgi historyczne opisujące nie tylko dzieje Żydów, lecz dotykające zagadnień ościennych ludów- Asyryjczyków, Babilończyków, Egipcjan, Aramejczyków, Filistynów (o ile miało to związek z dziejami Izraela i Judy). W V w. p.n.e. grecki historyk Herodot napisał Dzieje- pierwszą książkę, którą możemy uznać za zapis historii powszechnej. Jego kontynuatorami byli: Tukidydes, Ksenofont i Polibiusz. Tukidydes pierwszy przeprowadził badania grobów na wyspach Morza Egejskiego, by stwierdzić, że ich ludność jest spokrewniona z Karyjczykami. Spadkobiercami osiągnięć Greków byli Rzymianie, których dzieła historyczne osiągnęły wysoki poziom (Tacyt, Liwiusz, Plutarch, Cezar itd.). W Grecji, Rzymie i Chinach podjęto pierwsze próby periodyzacji dziejów (Wiek Złoty, Srebrny, Brązowy u Hezjoda, Wiek Krzemienia, Jadeitu, Brązu i Żelaza u uczonych chińskich z II w p.n.e., etapy rozwoju ludzkości u Lukrecjusza). Grecy i Rzymianie pierwsi wyszli poza suche kronikarstwo i starali się obiektywnie opisać i wyjaśnić wydarzenia, które miały miejsce w przeszłości. Rzymscy arystokraci zbierali też dzieła sztuki pochodzące z minionych czasów (korynckie brązy, wazy, rzeźby).

Po 476 r. n.e. cywilizacja starożytna w basenie Morza Śródziemnego i w Azji Zachodniej skończyła się, a wiele zapisów przepadło lub zostało celowo zniszczonych. Te które ocalały, zachowane były u uczonych bizantyjskich, europejskich zakonników lub u uczonych arabskich. Aż do dziś stanowią one jedną z podstaw zachodniej cywilizacji. Starożytne cywilizacje Greków i Rzymian nigdy nie zostały całkowicie zapomniane w toku średniowiecza i epoki nowożytnej, ale wiedza o nich była często nikła lub fragmentaryczna, a dzieła starożytnych pisarzy i Biblia były jedynym źródłem, często traktowanym z nieufnością. Wiedziano też o istnieniu cywilizacji egipskiej i państw na obszarze Mezopotamii- Asyrii i Babilonii, a także o starożytnej Persji choć wiadomości o nich były bardzo skromne. Nic nie wiedziano natomiast o Sumerach, Hetytach, Hurytach i wielu innych kulturach starożytności. Cywilizacja chińska w legendach i kronikach zachowała pamięć o swej przeszłości, choć obraz starożytnych Chin był wysoce niekompletny. Hindusi również czerpali wiedzę o starożytności z legend i pieśni. Nie trzeba chyba dodawać, że starożytne Indie i Chiny nie były prawie w ogóle znane Europejczykom (nieliczne wzmianki o Indiach w I tys. p.n.e. zawierają dzieła Herodota i Polibiusza oraz autorów piszących o wyprawie Aleksandra Wielkiego). Ostatnie cywilizacje starożytne istniejące na kontynencie amerykańskim- Azteków i Inków zostały zniszczone przez Hiszpanów w XVI wieku , a ich spuścizna była początkowo niszczona przez najeźdźców (niesławne poczynania biskupa de Landy- spalenie azteckich kodeksów będących cenną spuścizną tej starożytnej kultury, tępienie legend u mieszkańców Peru), jednak później wzbudziła zainteresowanie. O cywilizacjach Olmeków, Majów, Zapoteków i Tolteków, Chavin, Mochica, Tiahuanaco i Wari nie wiedziano nic. W XVI wieku wiedza o starożytności- etapie wczesnych cywilizacji w historii ludzkości, była fragmentaryczna, wysoce niespójna, w wielu zagadnieniach nikła lub żadna. Istnienia prehistorii- epoki przed powstaniem źródeł pisanych, obejmującej czasy najdawniejszych społeczności ludzkich -nie domyślano się nawet. Wczesne etapy dziejów ludzkości były prawie nieznane, a ewentualne badania nad nimi miały charakter spekulatywny. Wiadomości o tych czasach szukano najczęściej w Biblii lub u pisarzy antycznych, które to źródła najczęściej niewłaściwie interpretowano.

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz

Użytkownik	GM
	Dodano: 2011-05-18 Niewiem czy to właściwe miejsce, ale mam pytanie - jak wyglądały starożytne wsie Greków i Rzymian. Wygląd domów zgród itp., i nie chodzi mi o zabudowy wielkich posiadaczy ziemskich ale zwykłych małorolnych. Na temat wsi egipskich można znaleźć co się chce, wg literatury i sieci w Grecji i Italii istaniały tylko miasta. Edytuj

Redaktor	Damian Szczypiński
	Dodano: 2011-05-20 oczywiście, że istniały wsie i w Grecji oraz Italii. jest o nich mnóstwo informacji. jeśli chodzi o badanie historii starożytnej to szukaj w źródłach nie opracowaniach, będziesz miał opis z pierwszej ręki. Edytuj