Najstarsze cywilizacje Ameryki
Około 800 roku p.n.e. powstało miasto Chavin de Huantar, ze skomplikowanym zespołem świątynnym- stolica państwa Chavin, które opanowało tereny od wybrzeża Ekwadoru aż po rzekę Apurimac. Kolejna potęga tego rejonu, państwo Mochica rządziło nieco mniejszym terytorium w okresie 100-800 n.e. Moche, lud rządzący tym państwem budował rozległe ośrodki ceremonialne z piramidami. Władcy pełnili obowiązki religijne, prowadzili liczne wojny i kontrolowali gospodarkę. Byli chowani w bogatych grobowcach. Często składano ofiary z ujętych w trakcie walki wrogich wojowników. Bogate państwo Moche rozwijało rolnictwo i eksploatowało kopalnie złota. Od około 600 roku n.e. w południowych Andach dominowały dwa państwa utworzone przez Indian Ajmarów- Tiahuanaco i Wari. Pierwsza z nich posiadała stolicę zabudowaną wielkimi kamiennymi budowlami. Panował w Tiahuanaco kult boga, prawdopodobnie Wirakoczy, więc miasto stało się miejscem pielgrzymek. Jego władcy prowadzili liczne wojny i opanowali wiele mniejszych ośrodków. Pomiędzy II a VIII wiekiem n.e. Tiahuanaco przeżywało swój rozkwit. Wybudowano wtedy w tym 40-tysięcznym mieście monumentalne budowle kamienne (piramida Akapana, świątynie Templete i Kalasasai, Brama Słońca), zdobione często złotem. Mieszkańcy Tiahuanaco rozwinęli na dużą skale rolnictwo irygacyjne i rzemiosło (garncarstwo, obróbka kamienia i metali). Utrzymywali rozległe kontakty handlowe z ościennymi terenami i rozprzestrzeniali swą religię. Ajmarowie z Tiahuanaco intensywnie kolonizowali tez niektóre obszary andyjskie. Państwo Wari konkurowało z Tiahuanaco i rozciągnęło swe wpływy na znaczny obszar ustanawiając prężną administrację. Stolicą państwa Wari było miasto Pikillacta, było też wiele pomniejszych ośrodków administracyjnych. Władcy Wari zbrojnie podbili znaczną część Peru, rozpowszechniali też na opanowanym przez siebie obszarze kult boga-Słońca. Około 750 roku n.e. bunt podbitych ludów spowodował upadek państwa Wari. Tiahuanaco stopniowo traciło na znaczeniu i zostało opuszczone około 1200 roku n.e. W Andach zaczęły powstawać lokalne państewka i wodzostwa.
Około 1000 roku n.e. w północnych Andach dominowało państwo Chimu ze stolicą w Chan Chan, składającą się z wielu dzielnic zabudowanych konstrukcjami z cegły mułowej. Państwo Chimu posiadało rozwiniętą administrację, rolnictwo i handel.
Około roku 1200 lud Inków ze środkowych Andów opanował obszar doliny wokół Cuzco i wybudował swą nową stolicę. W 1220 roku n.e. Manco Capac założył inkaską stolicę Cuzco i rozpoczął serię podbojów. W XIV wieku naszej ery Matya Capac znacznie rozszerzył terytorium królestwa Inków. W latach 1438-1471 n.e. Pachaquti Inca zdobył Chancas, Quechu i Chimu. Stopniowo inkascy wojownicy podbili po kolei cały obszar andyjski tworząc Tawantinsuyu- imperium czterech stron świata. Było to wysoko scentralizowane państwo, z rozległą siecią dróg, wielką armią i sprawną administracją. Inkowie stosowali pracę przymusową podbitych ludów, przeprowadzali ogromne roboty inżynieryjne budując twierdze, świątynie, miasta (Cuzco, Machu Picchu), kanały irygacyjne i tarasy z polami uprawnymi na górskich zboczach. Przykładem takich robot może być wzniesione w połowie XV wieku n.e. miasto Machu Picchu. Transport odbywał się na lamach lub z pomocą biegaczy i tragarzy. Inkowie zagospodarowali wielkie obszary Ameryki Południowej rozszerzając zasięg cywilizacji. Starannie rozplanowane miasta i twierdze były ośrodkami władzy i kontroli nad podbitymi terenami. Inkowie używali kipu- pisma węzełkowego usprawniającego centralnie zarządzaną gospodarkę. Królowie inkascy ściśle kontrolowali społeczeństwo imperium. Każdy mieszkaniec rozległego państwa znał swe miejsce w społeczeństwie, swą prace i zadania oraz powinności wobec króla. Do panowania nad ludźmi wykorzystywano religię włączając bogów miejscowych do ogólnoimperialnego panteonu. W 1532 roku n.e. Hiszpański konkwistador Francisco Pizarro podbił państwo Inków, kładąc kres tej zaawansowanej cywilizacji.
Wszystkie opisane tu pokrótce kultury nie znały transportu kołowego, a metali używały w ograniczonym stopniu. Mimo to stanowiły one wysoko rozwinięte cywilizacje tego rejonu.
| 7 celnych komentarzy | Dodaj komentarz |
 Redaktor | |
Dodano: 2006-11-13 Jeszcze nie doczytałam do końca, ale już mi się podoba :) Dziwne, że nikt jeszcze nie skomentował (czyt. pochwalił) tego artykułu. No i szkoda, że to jedyny artykuł o Ameryce. Kiedyś było tam naprawdę dużo ciekawiej niż dziś! Sajmon-pisz więcej, bo robisz to bardzo ciekawie. |
 Użytkownik | |
Dodano: 2007-01-30 Ja muszę pochwalić, bo kultury amerykańskie to to co tygryski takie jak ja lubią bardzo bardzo. ;) Najwięcej czytałam o czasach naszej ery w Ameryce, czyt. Aztekowie, podbój przez konkwistadorów itp itd. Więc dobrze poczytać też coś interesujacego o czasach wcześniejszych. |
 Gość | |
Dodano: 2009-11-23 No gratuluję zapału ale widać iż nigdy Pan w Andach ani ośrodkach o których Pan mówi nie był.Tihuanaco jeszcze w dobie współczesnej nie byli byśmy w stanie zbudować jak i wiele tego typów ośrodków miejskich to samo dotyczy np.wielkiej piramidy w Gizie czy platformy w Balbeku po prostu nie mamy urzadzeń technicznych,jaki dźwig podniesie Panu bloki ważące stokilkadziesiąt ton nie mówią o tysiącach ton(Balbek). Inkowie i ich wcześniejsi oraz późniejsi pobratymcy z ameryki łacińskiej,meksyku to tylko lokatorzy,budowniczych tych miast pewnie nie poznamy nigdy a ich historia siega w mroki dziejów. Pozdrawiam |
Gość | |
Dodano: 2010-02-28 Panie Marku, Myślę, że oni jednak byli budowniczymi. Może nie mieli ciężkiego sprzętu, ale mieli dużo sprytu. Może archeologia doświadczalna dostarczy tutaj ciekawych odpowiedzi? Tak samo było ze Stonehenge - nikt nie wiedział jak te prymitywy bez cięzkiej maszynerii wybudowały coś tak imponującego. Proszę obejrzeć sobie ten film http://www.youtube.com/watch?v=oK1Rzch89Dw To wszysto chyba sprowadza się do tego, że to jednak my mamy ograniczone umysły a nie starożytne ludy. |
Gość | |
Dodano: 2011-01-02 Hm Nigdy nie wiem, które źródła są wiarygodne. Z tego co oglądam na discovery wynikałoby, ze cywilizacja majów rozwinęła się wcześniej - mniej więcej w tym czasie, gdy piramidy powstawały w Egipcie. Chciałabym dowiedzieć się czegoś więcej o majach z wcześniejszego okresu (p.n.e) ale nigdzie nie mogę tego znaleźć. |
Gość | |
Dodano: 2012-01-09 Dobre, choć nie rewelacyjne. Ale pochwała dla autora się należy. Interesuję się bardzo starożytnymi cywilizacjami, lubię o nich czytać i tak nie do końca wiem jakie źródła są prawdziwe, bo w każdej książce, czy stronie internetowej jest niby to samo, a jednak za każdym razem coś innego. Pozdrawiam. |
Gość | |
Dodano: 2015-11-20 Witam, mam pytanie odnośnie datowania. W tekście jest informacja, że najstarsze dowody pisma klinowego są sprzed kilkudziesięciu lat p.n.e. i tak następne plemiona również datowały. Ale co było tym przełomem (wiek 0) ? Dla chrześcijan jest to narodzenie Jezusa, ale dla tych starożytnych cywilizacji, które wierzyły w poligamie, bogów jaguarów itp? A z kolei jezuici dotarli do tych obszarów dopiero w 16 wieku, to chyba nie byliby w stanie określić/narzucić/odtworzyć tego typu datowania? P.S. Nie jestem znawcom, historykiem, duchownym:) - po prostu taka refleksja mi się narzuciła po przeczytaniu tego tekstu. Czekam na odpowiedź, pozdrawiam |
Nasz facebook
Ciekawostka
Święty Augustyn z Hippony
W młodości nie myślał poważnie o celibacie (posiadał syna Adeodata), jednakże później pisał, że należy unikać związków seksualnych. ?
Postać historyczna
Podpowiedź: Świetny hiszpański grafik, malarz i rysownik okresu romantyzmu.
Czytaj biografię
Losowe zdjęcie
