Gladiatorzy

Organizacja igrzysk

Przedstawiony tu opis igrzysk będzie odnosił się do munera z II/III w. n.e., czyli „złotego wieku” walk gladiatorskich, kiedy były u szczytu popularności.

Jak już wspomniałem, w okresie cesarstwa munera organizował sam władca lub bogaty obywatel, zwykle cesarski dworzanin. Spektakularne igrzyska kosztowały fortunę i mało kto mógł pozwolić sobie na ich wydawanie. W czasach Tyberiusza wprowadzono przepis mówiący, że organizator musi posiadać co najmniej 400 000 sestercji. Spowodowane to było katastrofą z 27 r. n.e., kiedy byle jak zbudowany drewniany amfiteatr zawalił się, powodując śmierć tysięcy osób. Z czasem odchodzono od drewnianych konstrukcji, bo w prawie wszystkich większych miastach imperium wznoszono stałe kamienne amfiteatry. Najsłynniejszy z nich to oczywiście stojące do dziś Koloseum w Rzymie, jedno z największych osiągnięć starożytnej architektury. Ta ogromna budowla mieściła 50 000 widzów, a jej arena ma wymiary 86 na 54 m. Inne amfiteatry wzniesione przez Rzymian można zobaczyć w wielu miejscach Europy. Największe znajdują się w Arles i Nimes we Francji oraz w Puli w Chorwacji.

Rzymski amfiteatr w Arelate (obecnie Arles we Francji)

Znalezienie gladiatorów i ewentualnie sprowadzenie dzikich zwierząt oraz wynajęcie bądź zbudowanie miejsca walk to tylko część przygotowań. Munera stanowiły ogromny „przemysł rozrywkowy”, z którym nieodłącznie związana była reklama. Na ulicach rozdawano ulotki, pisano ogłoszenia na ścianach, obnoszono tablice z informacjami. Nie umiejących czytać zachęcali do obejrzenia walk heroldowie wykrzykujący zawiadomienia o igrzyskach. Organizator dzień przed walkami wydawał zwykle darmową ucztę, na którą każdy mógł przyjść. Pokazywano też wtedy gladiatorów, którzy popisując się swoją siłą i umiejętnościami dodatkowo zachęcali do odwiedzenia amfiteatru następnego dnia.

Przebieg igrzysk

Munera trwały długo, więc rozpoczynano je przed południem (choć np. cesarz Domicjan lubił walki toczone nocą przy świetle pochodni). Widzowie przychodzili odświętnie ubrani i zajmowali wykupione miejsca. Ich podział zależał od pozycji społecznej oraz płci. Z przodu siedzieli arystokraci, bogacze i cesarscy dostojnicy, dalej zwykli obywatele, a na samym końcu kobiety (przepis ten wprowadził August, Rzymianie raczej niechętnie patrzyli na obecność kobiet na munera). Jeśli igrzyska oglądał sam cesarz, to zasiadał w specjalnej loży. Na prowincjach honorowe miejsce przeznaczone było dla rzymskiego namiestnika.

Igrzyska rozpoczynała tzw. pompa, czyli uroczyste przejście gladiatorów. Na czele pochodu znajdował się niesiony w lektyce organizator igrzysk i orkiestra. Dalej szli gladiatorzy w otoczeniu niewolników niosących ich broń. Na samym końcu wjeżdżali gladiatorzy konni i na rydwanach (o ile oczywiście mieli tacy wystąpić). Kiedy na munera obecny był cesarz, gladiatorzy pozdrawiali go słynnymi słowami „Ave Caesar, morituri te salutant”, czyli „Witaj Cezarze, idący na śmierć pozdrawiają cię”. Igrzyska nie rozpoczynały się od prawdziwej walki. Najpierw występowali paegnarii, walczący biczami i pałkami. Te bezkrwawe starcia czasem aranżowano na komiczne przedstawienie. Później pojawiali się lusorii. Choć wyglądali jak prawdziwi gladiatorzy, to posługiwali się tępą bronią. Publiczność niecierpliwie wyczekiwała na odgłos trąb. Oznaczał on początek właściwych igrzysk – krwawej walki na śmierć i życie.

Walki kończyły się zazwyczaj wieczorem. Gladiatorzy, którzy zwyciężyli tego dnia otrzymywali gałązki palmowe i nagrody pieniężne. Organizator otrzymywał coś w rodzaju raportu - listę gladiatorów z oznaczeniami przy ich imionach. V (vicit) oznaczało zwycięstwo, P (perrit) śmierć, a M (missus) porażkę i ułaskawienie.

Lampa oliwna z przedstawieniem gladiatora dobijającego pokonanego wroga

Typy gladiatorów

Gladiatorzy mieli bardzo różnorodne uzbrojenie i techniki walki. Ze względu na to dzielono ich na pewne „kategorie”:

- Samnita – pierwsi gladiatorzy w Rzymie pochodzili z ludu Samnitów i walczyli w swym tradycyjnym uzbrojeniu. Ciężkozbrojny Samnita miał hełm z pióropuszem, napierśnik, nagolenice i dużą owalną tarczę. Walczył prostym długim mieczem. Jego wyposażenie było bogato zdobione
- Trak – lekkozbrojny gladiator posiadający hełm, nagolenice i małą okrągłą tarczę. Jego bronią zaczepną był krótki zakrzywiony miecz
- Gal – gladiator posługujący się włócznią i tarczą, niewiele więcej o nim wiadomo
- Murmillo – gladiator walczący mieczem, miał tarczę i ozdobny hełm, tak jak w przypadku gala, mało jest o nim informacji
- Retiarius – sieciarz, nie noszący żadnej zbroi gladiator wyposażony w sieć do powalania wrogów oraz trójząb i sztylet. Zwinny retiarius walczył zazwyczaj z ciężkozbrojnym przeciwnikiem
- Hoplomachus – gladiator wyposażony w miecz gladius i dużą tarczę, nosił bogato zdobiony hełm z pióropuszem
- Secutor – hoplomachus wyspecjalizowany w walce z sieciarzem, jego hełm był całkiem płaski i gładki, tak aby sieć nie miała o co się zaczepiać. Jako secutor walczył szalony cesarz Kommodus
- Veles – gladiator wyposażony w rodzaj harpuna na sznurze, którym mógł przyciągnąć broń z powrotem po niecelnym rzucie
- Saggitarius – gladiator strzelający z łuku. Niewiele o nim wiadomo – możliwe, że walczył z dzikimi zwierzętami, a nie innymi gladiatorami
- Eques – gladiator walczący konno, nosił hełm i kolczugę, miał też tarczę. Kiedy siedział na koniu posługiwał się długą włócznią, jeśli zsiadł lub został strącony z siodła, sięgał po miecz
- Essedarius – gladiator jeżdżący na bojowym rydwanie prowadzonym przez woźnicę, uzbrojony w oszczepy lub łuk. Walczył zwykle z innym essedariusem albo kilkoma pieszymi przeciwnikami
- Laquerius – odmiana retiariusa, zamiast sieci miał lasso, a zamiast trójzębu krótką włócznię. Możliwe, że był wystawiany do walki z konnym przeciwnikiem, którego starał się ściągnąć z siodła
- Dimachaereus – lekkozbrojny gladiator walczący dwoma sztyletami, nosił gąbczasty kaftan, który dobrze amortyzował uderzenia
- Andabata – chyba najdziwniejszy typ gladiatora. Nosił hełm bez otworów na oczy i walczył na oślep z przeciwnikiem w takim samym hełmie. Zlokalizowanie przeciwnika ułatwiało brzęczenie kolczug, które nosili „ślepi” gladiatorzy i okrzyki publiczności dającej walczącym wskazówki

Ozdobny hełm gladiatora - traka

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz

Strona nie została odnaleziona!

Niestety szukana przez Ciebie strona nie została odnaleziona, czyli wystąpił znienawidzony przez wszystkich błąd 404. Istnieją dwa wytłumaczenia; możliwe, iż szukana strona została usunięta lub przesunięta, albo po prostu źle wpisałeś/aś adres URL. Ale niestety istnieje też ryzyko, iż to my coś 'sknociliśmy' (oby nie!) w kodzie strony i zakradł się tzw. "bug", czyli po polsku robal. Koniecznie daj nam o tym znać; skopiuj link z paska przeglądarki i wyślij go na adres: naczelny[malpa]histurion.pl    Wspólnie oczyśćmy histuriona ze wszelkich błędów/robaków!