Starożytne olimpiady

Pomysł zorganizowania wielkich zawodów sportowych dla atletów z różnych krajów, urzeczywistniony w 1896 r. nie był czymś zupełnie nowym. Pierre de Coubertain nawiązał do tradycji starożytnych olimpiad, w których Grecy rywalizowali aby zaprezentować swą sprawność i oddać cześć Zeusowi.

Legendarne początki i historyczny koniec

Zwyczaj urządzania igrzysk w Olimpii był tak dawny, że już dla starożytnych jego początki były niejasne i ginęły w mrokach dziejów. Grecy starali się wytłumaczyć je mitycznymi opowieściami. Według jednej z nich Zeus i Kronos walczyli w Olimpii na pięści, aby rozstrzygnąć, kto będzie rządzić światem. Inna wersja mówi, że władca bogów zorganizował pierwsze igrzyska, aby uczcić swoje zwycięstwo nad Kronosem. W zawodach zmierzyli się nieśmiertelni, a zwyciężył Apollo. Kolejny mit ustanowienie olimpiad przypisuje Heraklesowi, ale nie temu najsłynniejszemu herosowi, tylko noszącemu to imię kapłanowi. Był on najstarszym z pięciu tzw. Kuretów, którzy strzegli małego Zeusa ukrytego na Krecie przed jego ojcem Kronosem. Urządził on zawody w biegu dla swoich braci i dał zwycięzcy gałązkę oliwki. Jakiś czas później, po potopie zesłanym przez bogów, kolejne igrzyska zorganizował Klymenos, potomek Heraklesa. Jeszcze inne opowieści za twórcę olimpiad uznają Pelopsa. A doszło do tego w następujący sposób: Ojnomaos, król miasta Piza w Elidzie miał pękną córkę Hippodamię, ale nie chciał wydać jej za mąż, bo przepowiednia mówiła, że zginie on za sprawą swojego zięcia. Mówił więc każdemu zalotnikowi, że zgodzi się na jego ślub z Hippodamią, jeśli zwycięży on w wyścigu rydwanów. Ojnomaos miał szybsze od wiatru rumaki, dar Aresa, i zawsze wygrywał, a pokonanych kandydatów do ręki córki pozbawiał życia. Pewnego razu do Pizy przybył Pelops z Lidii, a Hippodamia zakochała się w nim. Aby umożliwić mu zwycięstwo przekonała woźnicę, aby uszkodził osie rydwanu ojca. Pojazd rozpadł się podczas jazdy i Ojnomaos zginął. Pelops został królem i uczcił to urządzając igrzyska w Olimpii. Podobne zawody organizowali później jego potomkowie. Następnie, według legendy, zarzucono olimpiady, a przywrócili je Ifitos i Likurg.

Tyle o początkach olimpiad mówią nam mityczne opowieści. Raczej nigdy nie dowiemy się kto i kiedy naprawdę ustanowił te zawody. Na podstawie legend można jednak stwierdzić, że igrzyska w Olimpii odbywały się już w epoce archaicznej i miały charakter bądź upamiętnienia jakiegoś ważnego wydarzenia, bądź obrzędu religijnego ku czci dawnych bóstw, które wyznawano w Grecji zanim rozpowszechniła się wiara w bogów Olimpu (takim pierwotnym bóstwem był prawdopodobnie Pelops, którego w późniejszych opowieściach uczyniono herosem).

Pierwsza historyczna olimpiada odbyła się w roku 776 p.n.e. Od tej pory zawody te urządzano regularnie co cztery lata aż do IV w. n.e. Początkowo organizatorem igrzysk było miasto Piza położone blisko Olimpii. Później (w VI w. p.n.e.) ta zaszczytna rola przypadła większemu Elis, stolicy krainy Elidy. Elejczycy pełnili ją aż do ostatniej antycznej olimpiady. W ciągu wieków program igrzysk stawał się coraz bardziej rozbudowany, pojawiały się kolejne konkurencje (zostaną one dokładnie omówione w dalszej części tekstu). Olimpiady były wielkimi wydarzeniami dla Hellenów, ważniejszymi od wszystkich innych igrzysk. Mogli w nich brać udział mieszkańcy wszystkich polis i greckich kolonii, później także Rzymianie, a pod koniec występowali również liczni przedstawiciele innych narodów.

Igrzyska w Olimpii przetrwały w niemal niezmienionej formie prawie do końca starożytności. Odbywały się także pod rzymskim panowaniem, bo nad Tybrem przejmowano helleńską kulturę i zwyczaje. Zmieniło się to dopiero, gdy panującą religią stało się chrześcijaństwo, bezwzględnie zwalczające wszystko, co było związane ze starymi kultami. Ostatnia olimpiada, 291. z kolei, odbyła się w roku 385 n.e. Osiem lat później chrześcijański cesarz Teodozjusz zakazał urządzania igrzysk. W 435 r. n.e. Teodozjusz II kazał spalić wspaniałą świątynię Zeusa Olimpijskiego. W nadchodzących 10 „wiekach ciemności” nie było miejsca dla olimpijskiej idei. Pomysł szlachetnej rywalizacji na długi czas poszedł w zapomnienie i odrodził się dopiero w XIX w.

Zawodnicy i trening

Igrzyska olimpijskie były, jak wspomniałem, bardzo istotne dla Greków. Aby dostąpić zaszczytu wystąpienia w nich trzeba było spełniać pewne warunki.

Przede wszystkim – być Hellenem. Do rywalizacji dopuszczano obywateli polis właściwej Grecji oraz ich kolonii, które istniały w całym basenie Morza Śródziemnego. Macedończyków przez długi czas uważano za barbarzyńców i w olimpiadach pozwalano startować tylko przedstawicielom tamtejszego rodu królewskiego. Później w zawodach zaczęli występować Rzymianie. Organizatorzy zgadzali się na to po części, aby nie narażać się nowym panom Grecji, a po części ze względu na ich hellenizację. Wielu Rzymian było miłośnikami greckiej literatury i sztuki, przejmowało greckie zwyczaje, a greka była dla nich drugim językiem, więc uznawano ich za Hellenów. W olimpiadach brali udział nawet niektórzy cesarze (m.in. Tyberiusz i Neron). U schyłku starożytności na olimpijskim stadionie pojawiali się atleci przybyli z różnych zakątków rzymskiego imperium i zależnych od niego państw. W większości byli przedstawicielami arystokracji, a ta w całym świecie śródziemnomorskim była zhellenizowana, więc im także pozwalano brać udział w zawodach. Jednym ze słynnych nie greckich sportowców był książę Armenii Varaztades, który zwyciężył w pięściarstwie na ostatniej olimpiadzie.

Olimpijczyk musiał też być wolnym człowiekiem – na zawodach nie mogli występować niewolnicy. Poza tym nie było jednak żadnych ograniczeń dotyczących majątku czy stanu społecznego – zgłosić się mógł każdy Grek, bogaty i biedny, arystokrata i chłop.

Od atlety wymagano też odpowiedniej postawy moralnej. Z olimpiad wykluczano ludzi, którzy popełnili morderstwo. Za jeszcze cięższe przestępstwo uważano zlekceważenie ekechejrii, olimpijskiego zawieszenia broni, które jest dokładniej opisane w dalszej części tekstu.

Zawodnicy, którzy spełniali te warunki i zgłosili się do udziału w igrzyskach na 10 miesięcy przed ich rozpoczęciem musieli złożyć przysięgę przed ołtarzem Zeusa. Ślubowali, że będą przez najbliższy czas trenować i przygotowywać się do udziału w olimpiadzie, a podczas samej rywalizacji przestrzegać zasad i walczyć uczciwie. Ostatni miesiąc przed zawodami spędzali w Elis, gdzie ich przygotowania obserwowali sędziowie. Aby osiągnąć sukces atleci poświęcali całe 10 miesięcy na ćwiczenia pod nadzorem swoich trenerów. Treningi odbywały się w czterodniowych cyklach – pierwszego dnia wykonywano ćwiczenia przygotowawcze, drugiego bardzo intensywnie trenowano, trzeciego odpoczywano, a czwartego wykonywano lżejsze ćwiczenia. Przygotowania te były bardzo jednostronne i rozwijały właściwie tylko mięśnie potrzebne w danej dyscyplinie. Zawodnicy mieli też ustaloną dietę, dopasowaną do ich potrzeb - pankrationiści np. zjadali ogromne ilości mięsa (Milon z Krotonu potrafił zjeść całego wołu!), aby przybrać na wadze, bo w ich konkurencji masa ciała miała wielkie znaczenie.

Starożytnych sportowców można by podzielić na dwie kategorie, które dziś nazywa się amatorami i zawodowcami. Ci pierwsi byli obywatelami polis trudniącymi się na co dzień zwyczajnymi zajęciami, a wrodzoną siłę czy zręczność wykorzystywali startując co pewien czas w igrzyskach. Kimś takim był zwycięzca pierwszej olimpiady, Korojbos, z zawodu kucharz. Drugą grup ę tworzyły zaś prawdziwe „gwiazdy”, wielcy atleci znani w całym greckim świecie, a w rodzinnych miastach traktowani niczym herosi. Trenowali oni niemal cały czas i startowali w wielu igrzyskach (olimpijskie były najbardziej prestiżowe, ale nie jedyne – z ważniejszych można wymienić np. istmijskie i nemejskie). Wyczyny takich ludzi jak zapaśnik Milon z Krotonu czy pankrationista Pulidam ze Skotussy przechodziły do legendy i były sławione przez poetów. Najwybitniejszym starożytnym sportowcem był Teagenes z Tazos, który startował w biegu na dwóch dystansach, pięściarstwie oraz pankrationie i na różnych zawodach zdobył w sumie 1400 wieńców!

„Dyskobol” Myrona – najsłynniejsze przedstawienie antycznego atlety

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz

Użytkownik	Tezeusz
	Dodano: 2007-10-24 podziękowania dla Pontifex bardzo przydało mi się na historii [6] Edytuj

Redaktor	Piotr Radziejewski
	Dodano: 2007-10-24 Miło mi :) Cieszę się, że moja praca Ci pomogła. Edytuj

Redaktor	Aneta Kmita
	Dodano: 2008-03-29 Bradzo interesujący i obszerny artykuł. Wiele ciekawych uwag. Praca jest napisana świetnie, bardzo dobrze sie ją czyta. Pogratulować autorowi! Oby dużo więcej takich tekstów wychodziło spod jego pióra! Życzę powodzenia przy następnych pracach. :) Edytuj

Użytkownik	Rrambo
	Dodano: 2008-04-20 Czemu zawsze igrzyska w Delfach, Nemei i Istmii są pomijane? Edytuj

Gość	Achelobarbus
	Dodano: 2009-11-05 W rzeczy samej praca zawiera wiele informacji głęboko wyszperanych i ujętych w sposób zwiężły, a jednocześnie jasny i ciekawy. Pozostaje tylko jedna otwarta kwestia: któż był on Pelops, wspomniany jako odbiorca ofiar dnia drugiego? Z wyrazami szczerego szcunku dla naukowego zacięcia autora, Achelobarbus spod śląskiego Olimpu. Edytuj

Gość	nessie
	Dodano: 2009-12-15 hmm.. co by tu dodać ...raczej nic śietna praca ale takie pytanko są jacyś znani sportowcy starożytni ----- Edytuj

Redaktor	Aneta Kmita
	Dodano: 2009-12-16 Jedni ze znanych sportowców starożytnych: Kyniska, Nikokles z Tarentu, Koroibus z Elis, Pizydorus, Leonidas z Rodos, Herodos z Megary, Milon z Krotony, Filip II Macedoński. Edytuj

Gość	gowawka
	Dodano: 2010-03-10 Naprawdę świetne opracowanie - może trzeba wydać to w formie książkowej?Skorzytałam na lekcję polskiego dla dzieci w klasie V aby przybliżyć im dawną olimpiadę. Nie omieszkam podać adresu strony.Brawo! Edytuj

Użytkownik	sebinho
	Dodano: 2010-04-06 A skąd masz te reprodukcje greckich waz i kto je stworzyl bo przydaloby mi sie to na prezentacje maturalna:)????? Edytuj

Gość	Agnieszka
	Dodano: 2010-04-07 Piszę prace na temat sportu w starozytnym rzymie. Może mogłbyś mi polecić książki, które były by pomocne, oczywiście skorzystam też z twojego artykułu:p Edytuj

Gość	Aniela
	Dodano: 2011-01-13 w tresci zadania mialam wypisz różnice miedzy stadionami w starożytności a współcześnie POMÓŻCIE Edytuj

Gość	mieczysław
	Dodano: 2011-08-20 Józef Flawiusz podaje,że Hirkan objął panowanie w trzecim roku sto siedemdziesiątej siódmej olimpiady. Który to jest rok? Edytuj

Gość	ania
	Dodano: 2011-10-17 czy jest możliwość podania literatury? Edytuj

Gość	Arek7043
	Dodano: 2011-11-29 Cześć mam nadzieję, że mi pomożesz, bo muszę odrobić lekcje; jaka była ostatnia data igrzysk w starożytności? Edytuj

Gość	kana
	Dodano: 2011-12-05 Dziękuję za świetne opracowanie! Edytuj

Gość	Gość
	Dodano: 2012-01-17 Praca bardzo ładnie napisana i obszerna bardzo mi pomogła:) Edytuj

Gość	Mit szukaczka
	Dodano: 2012-03-14 Bardzo ciekawy artykuł i świetnie się go czyta. Trochę pościągane, ale niezłe, niezłe gratuluję pisarzowi. Edytuj

Gość	Gość
	Dodano: 2012-04-14 Bardzo ciekawy artykuł i świetnie się go czyta. Trochę pościągane, ale niezłe, niezłe gratuluję pisarzowi. Edytuj

Gość	Histrtyczka
	Dodano: 2012-10-17 Dzięki, przeczytałam, skorzystałam - lekkie pióro to dar, warto go rozwijać, szczególnie jeśli towarzyszy temu jakaś pasja....a tu się ją czuje. Powodzenia w dalszym odkrywaniu dziejów świata. H. Edytuj

Gość	olgi24.vip.pl
	Dodano: 2012-11-20 Bardzo dobra praca. Naprawdę dużo mi pomogła, ponieważ w internecie jest wiele sprzecznych informacji, a znalezienie wiarygodnego źródła jest bardzo trudne i zabiera wiele czasu. Uważam że to rzeczywiście dobra praca. Wszystkie informacje w jednym miejscu i zwięzłej treści. Dziękuje, gratuluję i pozdrawiam. Edytuj

Gość	Iron13
	Dodano: 2012-11-23 Wielkie dzięki, twój artykuł bardzo mi pomógł, mój referat jest teraz ciekawszy. Pozdrawiam. :) Edytuj